Wdrożenie dyrektywy w sprawie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju

W artykule odpowiadamy na pytania:

• Kogo obejmą wprowadzone 1 stycznia 2025 r. zmiany w Ustawie o rachunkowości?
• W jaki sposób można uzyskać zwolnienie ze sporządzania sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju?
• W jaki sposób biegli rewidenci nabędą uprawnienia do atestacji?

1 stycznia 2025 r. wchodzi w życie ustawa zmieniająca Ustawę o rachunkowości z 6 grudnia 2024 r., a to oznacza szereg zmian, mających wpływ na rachunkowość i sprawozdawczość finansową. Obejmują one m.in. wdrożenie dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD – Corporate Sustainability Reporting Directive) oraz atestacji tej sprawozdawczości.  W niniejszym artykule omówimy część nowych przepisów, w tym zmiany w Ustawie o biegłych rewidentach oraz ich znaczenie dla polskich przedsiębiorców.

Sporządzanie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju (SZR) – zmiany w Ustawie o rachunkowości

Na skutek zmian w Ustawie o rachunkowości powstał nowy rozdział 6c, regulujący tematykę sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju (SZR), która stanowi kolejny krok w progresji sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie raportowania ESG.

Dotychczasowe wymogi w tym obszarze wynikały z zapisów Non-Financial Reporting Directive (dyrektywy NFRD) i przekładały się na ograniczoną użyteczność informacji ujawnianych przez przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego rozwoju, obejmując w dodatku jedynie wąską grupę największych przedsiębiorstw i grup kapitałowych. Kluczowym celem CSRD jest zapewnienie, aby istotne, porównywalne i wiarygodne informacje z tego obszaru raportowała większa grupa przedsiębiorstw, co będzie także bardziej użyteczne dla inwestorów i innych interesariuszy. 

Dodatkowo raporty będą atestowane przez biegłych rewidentów, co podniesie wiarygodność publikowanych informacji.

Zmiany od 2025 r. w przepisach o rachunkowości – kogo dotyczą?

Wspomniany rozdział 6c dotyczy takich jednostek, jak:

• spółki kapitałowe;
• spółki komandytowo-akcyjne;
• spółki jawne albo komandytowe, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej;
• zakłady ubezpieczeń;
• zakłady reasekuracji;
• banki krajowe w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe.

Przepisów nowowprowadzonego rozdziału nie stosuje się z kolei do:

• funduszy inwestycyjnych otwartych;
• funduszy inwestycyjnych zamkniętych;
• specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych;
• alternatywnych spółek inwestycyjnych o których mowa w przepisach o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Omawiane zmiany prawne w tym zakresie to element szerszych działań, mających na celu przekształcenie Unii Europejskiej w nowoczesny i oszczędny obszar gospodarczy o maksymalnie niskim poziomie emisji gazów cieplarnianych.

Nowe terminy pierwszej sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju za 2024 r. 

Na mocy nowelizacji Ustawy o rachunkowości z 6 grudnia 2024 r. obowiązują nowe terminy stosowania przepisów. Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju obowiązuje:

1. duże jednostki zainteresowania publicznego (JZP), zatrudniające powyżej 500 pracowników – od roku obrotowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2023 r.;
2. jednostki duże i jednostki dominujące dużej grupy (inne, niż określone powyżej) – od roku obrotowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2024 r.;
3. jednostki średnie, będące emitentami papierów wartościowych w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), jednostki małe, będące emitentami papierów wartościowych w EOG, małe i niezłożone instytucje oraz wewnętrzne zakłady ubezpieczeń i wewnętrzne zakłady reasekuracji – od roku obrotowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2025 r.

Zwolnienie od sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju – czy jest możliwe?

Co istotne, pomimo wprowadzonych w Ustawie o rachunkowości zmian, istnieje możliwość uzyskania zwolnienia z obowiązku sporządzania sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku:

1. jednostki zależnej – gdy jednostka ta zostanie objęta sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju (SZR) grupy kapitałowej jednostki dominującej z państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) lub państwa trzeciego;
2. jednostki dominującej będącej jednostką zależną – jeżeli ona i jej jednostki zależne zostaną objęte SZR grupy kapitałowej jednostki dominującej wyższego szczebla z państwa EOG lub państwa trzeciego.

Wyżej wspomniane zwolnienia nie mają zastosowania do jednostki dużej, będącej emitentem papierów wartościowych w EOG.

Ważne jest również to, że na skutek nowelizacji Ustawy o rachunkowości, z początkiem 2025 r. zachodzi konieczność zawarcia odpowiednich ujawnień w sprawozdaniu z działalności. W dokumencie musi się znaleźć:

• informacja o skorzystaniu ze zwolnienia z obowiązku sporządzania sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju;
• nazwa jednostki dominującej, która sporządza SZR;
• adres strony internetowej, na której znajduje lub znajdzie się skonsolidowane SZR wraz z jego tłumaczeniem.

Wraz z nowelizacja Ustawy o rachunkowości wchodzą w życie także zmiany w Ustawie o biegłych rewidentach

Zmiany dotyczą nie tylko przedsiębiorców, ale też firm audytorskich, z których usług muszą oni korzystać, aby wywiązać się z obowiązku sporządzania sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. Wchodząca w życie od 1 stycznia 2025 r. nowelizacja Ustawy o biegłych rewidentach określa zasady:

• przeprowadzania przez biegłego rewidenta atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju i sporządzania z niej sprawozdania;
• zachowania niezależności biegłych rewidentów i firm audytorskich;
• nabywania uprawnień do przeprowadzania atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.

Po zmianie wspomnianej Ustawy, publiczny nadzór nad wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta i działalnością firm audytorskich w zakresie atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju sprawuje Polska Agencja Nadzoru Audytowego. Natomiast organem właściwym do wpisu do rejestru biegłych rewidentów informacji o uprawnieniu biegłego rewidenta do przeprowadzania atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju będzie Krajowa Rada Biegłych Rewidentów (KRBR).

Nabywanie uprawnień i obowiązek doszkalania się po nowelizacji Ustawy o rachunkowości od 2025 r.

Nowelizacja Ustawy o biegłych rewidentach określa przejściowe przepisy regulujące nabycie uprawnień do przeprowadzania atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z nimi, do atestacji są uprawnieni biegli rewidenci, którzy:

• zostali wpisani do rejestru biegłych rewidentów przed 1 stycznia 2024 r.;
• przystąpili do postępowania kwalifikacyjnego przed 1 stycznia 2024 r. i zostali wpisani do rejestru biegłych rewidentów w okresie od 1 stycznia 2024 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie omawianej Ustawy.

Jeśli chodzi o kandydatów na biegłych rewidentów, to uprawnienia do atestacji otrzymują ci, którzy przystąpili do postępowania kwalifikacyjnego przed 1 stycznia 2024 r. i zostaną wpisani do rejestru biegłych rewidentów w okresie od dnia wejścia w życie omawianej Ustawy do 1 stycznia 2026 r.

Ponadto, omawiane zmiany nakładają na biegłych rewidentów oraz kandydatów na biegłych rewidentów obowiązek odbycia, w ramach obligatoryjnego doskonalenia zawodowego (ODZ), dodatkowych szkoleń w zakresie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju grupy kapitałowej oraz atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.

Termin odbycia dodatkowych szkoleń został ściśle określony:

Biegli rewidenci – do 31 grudnia 2026 r.,
Kandydaci na biegłych rewidentów – w ciągu 2 lat od dnia uzyskania wpisu do rejestru biegłych rewidentów.

Co niezwykle istotne, omawiane szkolenia nie wchodzą w zakres minimalnej ilości czasu poświęconego na obligatoryjne doskonalenie zawodowe – będzie to osobna pula godzin. Samokształcenie odbyte przed dniem wejścia w życie przepisów może zostać zaliczone do puli samokształcenia.

Jeśli biegły rewident nie odbędzie w określonym przez Ustawę terminie obowiązkowych szkoleń dodatkowych, Krajowa Rada Biegłych Rewidentów podejmie do 1 marca 2027 r. uchwałę o wykreśleniu z rejestru biegłych rewidentów informacji o uprawnieniu do atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, dlatego podjęcie wymaganych działań w określonym Ustawą czasie jest niezwykle ważne.

Zmiany w Ustawie o rachunkowości – masz pytania?

W przypadku dodatkowych pytań lub chęci omówienia bądź doprecyzowania zmian dot. nowelizacji omawianej Ustawy, zachęcamy do kontaktu – nasi eksperci z chęcią odpowiedzą na wszelkie pytania i rozwieją wątpliwości. 

Ponadto już teraz zachęcamy do obserwowania naszego bloga, na którym omówimy pozostałe obowiązujące od 1 stycznia 2025 r. zmiany, obejmujące m.in. wprowadzenie nowych definicji jednostek w Ustawie o rachunkowości oraz nowych progów do badania sprawozdań finansowych.