Linkedin
Twitter
Facebook
Email
more
Piotr WYRWA
Tax Consultant w RSM Poland
Dziś chciałbym przybliżyć Państwu wyrok TSUE w sprawie Euro Park Service i odpowiedzieć na pytanie, jak stosować klauzulę przeciw unikaniu opodatkowania w przypadku połączenia i podziału spółek oraz wymiany udziałów.
Najszersze zastosowanie spośród przepisów ograniczających uchylanie się od opodatkowania ma tzw. „ogólna klauzula obejścia prawa podatkowego” wskazana w Ordynacji podatkowej (i opisana przez naszych ekspertów TUTAJ), oraz klauzula obejścia prawa wprowadzona na potrzeby VAT. Niemniej, od 1 stycznia 2017 r. przepisy przeciw unikaniu opodatkowania wprowadzone zostały również do ustawy o CIT (art. 10 ust. 4 i ust. 4a) i ustawy o PIT.
Przepisy te dotyczą łączenia i podziału spółek oraz wymiany udziałów, czyli transakcji, które na gruncie ustawy o CIT w większości przypadków są korzystnie opodatkowane na moment ich przeprowadzenia. Zgodnie z wprowadzoną od 2017 r. klauzulą, zasad tych nie stosuje się jednak, gdy głównym lub jednym z głównych celów połączenia lub podziału spółek albo wymiany udziałów jest uniknięcie / uchylenie się od opodatkowania. Ustawa o CIT stanowi przy tym, że jeżeli transakcje te nie zostały przeprowadzone z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, to domniemywa się, że głównym lub jednym z głównych celów tych czynności jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania.
Zasada w pierwszej chwili może wydawać się kuriozalna i może budziłaby rozbawienie (można rzec: Podatniku, udowodnij że nie jesteś wielbłądem!), gdyby nie to, że jej zastosowanie może nieść bolesne konsekwencje dla tego, kto nie wykaże że tym „wielbłądem” nie jest. Co więcej, przyjęcie w tym zakresie „domniemania” (czyli «uznanie istnienia niestwierdzonego faktu na podstawie innych faktów, których istnienie jest stwierdzone»), wydaje się przeczyć hasłom pod jakimi buduje się „nowy” sprawiedliwy system podatkowy.
Część z czytelników może zaskoczyć fakt, że nie jest to jednak polski pomysł (żeby nie powiedzieć „wymysł”). Możliwość uzależnienia neutralności połączenia, podziału oraz wymiany udziałów od przeprowadzenia tych operacji z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych wynika z regulacji wspólnotowych. Skutkuje to m.in. uprawnieniem do ich interpretowania Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który wydał 8 marca 2017 r. niezmiernie ciekawy wyrok w tej materii (sygn. C‑14/16; sprawa Euro Park Service).
W swoim orzeczeniu Trybunał wskazał, że państwa członkowskie nie mogą stosować ogólnego domniemania oszustw podatkowych. Trybunał podniósł, że weryfikując, czy planowana operacja ma służyć oszustwom podatkowym lub unikaniu opodatkowania, państwa członkowskie nie mogą opierać się wyłącznie na wcześniej określonych kryteriach ogólnych, lecz muszą każdorazowo dokonać całościowej oceny operacji. Co więcej, TSUE wskazał, że ustanowienie ogólnej zasady, która automatycznie wyklucza niektóre kategorie operacji z takich, które generują uzyskanie korzyści podatkowych bez zbadania, czy rzeczywiście mają miejsce nadużycia podatkowe, wykracza poza zakres niezbędny do zapobiegania tym zjawiskom.
Wskazane orzeczenie – pomimo, że zostało wydane w odniesieniu do francuskiego podmiotu – ma praktyczne konsekwencje również dla polskich podatników. Tezy orzeczenia nie oznaczają, że wprowadzone od 1 stycznia 2017 r. przepisy są niezgodne z prawem wspólnotowym. Z wyroku wynika raczej, że Polska nie może w stosunku do działań podatników przyjmować ogólnego domniemania oszustw podatkowych lub unikania opodatkowania. Organy podatkowe muszą przeprowadzać w tym zakresie wnikliwą analizę całości okoliczności faktycznych danej sprawy, a ciężar dowodu każdorazowo będzie spoczywać na organie podatkowym.
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z szerszym opracowaniem omówionego zagadnienia, jakie zostało przygotowane przez ekspertów RSM (LINK).
