Sądy administracyjne coraz odważniejsze w stosowaniu zasady "in dubio pro tributario"

Po raz kolejny sąd administracyjny, odwołując się do zasady in dubio pro tributario, wydał rozstrzygnięcie na korzyść podatnika. W sprawie podatkowej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych, dnia 29 listopada 2017 r. zapadł wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: „NSA”) o sygn. akt II FSK 3280/15. Sąd stanął na stanowisku, iż w postępowaniu powstały wątpliwości związane z procesem wykładni przepisów prawa podatkowego, których nie dało się usunąć z zastosowaniem podstawowych metod wykładni. Tak też, NSA uznał za zasadne odwołanie się do zasady in dubio pro tributario i przyjął rozstrzygnięcie korzystne dla podatnika.

Przedmiotem ww. postępowania było prawidłowe ustalenie, czy dział spadku, w wyniku którego podatnik stał się właścicielem nieruchomości ponad udział spadkowy, mieści się w pojęciu „nabycia w drodze spadku”, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. d) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „UPDOF”), czy też jest to inny rodzaj nabycia nieruchomości. W brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r. przepis ten stanowił, iż zwolnieniu z podatku dochodowego podlegają w całości przychody uzyskane ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych, jeżeli ich nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny. Orzecznictwo sądów administracyjnych nie jest jednolite w tej kwestii. W takiej sytuacji NSA uznał za zasadne odwołanie się do wyrażonej w art. 2a Ordynacji Podatkowej (dalej: „OP”) zasady in dubio pro tributario.

To już kolejny taki wyrok w ciągu ostatnich miesięcy. Na takie rozwiązanie zdecydował się również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 grudnia 2017 r. o sygn. akt 48/15 (wyrok został omówiony w naszym Tax Alercie z 21 grudnia 2017 r.). Sądy coraz częściej podkreślają, że jeżeli interpretacja przepisów podatkowych daje wieloznaczne rezultaty, nie wolno przyjmować rozwiązań na niekorzyść podatnika. Stoi to bowiem w sprzeczności z normami konstytucyjnymi wywodzącymi się z art. 2, art. 84 i art. 217 Konstytucji RP.

Warto również przypomnieć o obowiązujących od ubiegłego roku przepisach o utrwalonej praktyce interpretacyjnej. Jak stanowi art. 14n § 4 pkt 2 OP, w przypadku zastosowania się przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym do utrwalonej praktyki interpretacyjnej organów podatkowych, podatnik ma prawo oczekiwać rezultatów, jakie uzyskałby, gdyby otrzymał w swoim stanie faktycznym interpretację indywidualną lub gdyby Minister Finansów wydał interpretację ogólną. Wskazał na to również NSA w omawianym wyroku. Jego zdaniem za użyciem zasady in dubio pro tributario przemawiał również fakt zastosowania się przez podatnika do ówczesnej linii orzeczniczej sądów administracyjnych.

Podatnik przyjął dominujące w okresie sprzedaży nieruchomości (tj. w 2009 r.) stanowisko sądów administracyjnych. W takiej sytuacji miał prawo oczekiwać, że również i w jego sprawie znajdzie zastosowanie linia interpretacyjna przyjmowana ówcześnie przez sądy. Zdaniem NSA przyjęcie odrębnego stanowiska godziłoby w wynikającą z art. 121 § 1 OP zasadę zaufania do organów podatkowych.

Pozornie podatnicy sięgający po utrwaloną linię orzeczniczą powinni czuć się bezpiecznie. Niestety, ze względu na częste zmiany w przepisach podatkowych, nie trudno o rozbieżności interpretacyjne. W rezultacie trudno o budowanie zaufania podatników do instytucji państwowych. Choć tendencja do sięgania przez sądy administracyjne po zasadę in dubio pro tributario jest korzystna dla podatników, to świadczy również o skomplikowaniu polskich przepisów podatkowych i rozbieżnościach w ich interpretowaniu. Zastosowanie przez sąd powyższej zasady należy ocenić pozytywnie. Powyższe wyroki potwierdzają, że istnienie klauzuli chroniącej interes podatnika jest w dzisiejszych czasach bardzo potrzebne.

W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Piotrem LISSEM:

e-mail: ekspert@rsmpoland.pl

tel. +48 61 8515 766

fax +48 61 8515 786