Aktywa warunkowe w świetle MSR 37

Czas czytania: 4 minuty.

Z artykułu dowiesz się:

• Kiedy można mówić o powstaniu aktywów warunkowych;
• Dlaczego aktywa warunkowe należy stale monitorować;
• Co na temat aktywów warunkowych mówi MSR 37.

Milena PIASECKA
Audit Assistant w RSM Poland
 

Próżno szukać definicji warunkowego aktywa w ustawie o rachunkowości. W tej materii pomocny jest jednak MSR 37. Dokument ten określa warunkowy składnik aktywów jako „możliwy do wystąpienia składnik aktywów, który powstaje jako skutek zdarzeń przeszłych, ale jego istnienie dopiero zostanie potwierdzone w przyszłości, w zależności od wystąpienia lub niewystąpienia niepewnych zdarzeń przyszłych, niezależnych od jednostki”.

Jakiś czas temu poruszono na naszym blogu tematykę zobowiązań i rezerw na zobowiązania, w tym zobowiązań warunkowych. Została ona opisana w artykule MSR 37 a zobowiązania i rezerwy na zobowiązania. Stosunkowo rzadko jednak podejmuje się towarzyszący temu zagadnieniu temat aktywów warunkowych.

Jak powstają aktywa warunkowe?

Aktywa warunkowe powstają najczęściej na skutek nieoczekiwanych zdarzeń, które pociągają za sobą prawdopodobieństwo wpływu korzyści ekonomicznych do jednostki. Wpływ ten jednak nie jest pewny. Jak zatem aktywa te wyglądają w praktyce i kiedy można mówić o ich występowaniu? Oto dwie sytuacje, do których można zastosować omawiane przepisy:

Przykład 1

Przedsiębiorca uważa, że doznał szkody, jednak sprawca nie poczuwa się do winy. Przedsiębiorca wystosował więc pozew sądowy w celu uzyskania odszkodowania. Odszkodowanie jest aktywem warunkowym, gdyż uzyskanie go pozostaje niepewne do momentu ogłoszenia korzystnego wyroku, który może skutkować wpływem korzyści ekonomicznych. Ponadto szkoda wystąpiła w przeszłości, ale wyrok zapadnie w przyszłości i trudno jest go przewidzieć, gdyż jest zależny od sądu.

Przykład 2

Spółka złożyła wniosek o otrzymanie dotacji z Unii Europejskiej, ale uzyskanie jej wiązało się z zapewnieniem, że w ciągu najbliższych 5 lat spółka spełni wyszczególnione warunki. Nie na wszystkie z tych wymagań spółka ma jednak bezpośredni wpływ. Pewność, że dotacja wpłynie i nie będzie zwrócona, zostanie uzyskana w przyszłości – w kolejnych latach, ponieważ dopiero wtedy okaże się, czy spółce udało się spełnić wszystkie warunki. W tym przypadku wpływ korzyści ekonomicznych do spółki jest prawdopodobny, ale nie jest pewny, więc dotacja ta stanowi aktywo warunkowe.

Prezentacja aktywów warunkowych w sprawozdaniu finansowym

Aktywów warunkowych nie ujmuje się w bilansie ani w rachunku zysków i strat. Zabieg taki mógłby prowadzić do ujęcia przychodu, który nie został i nie zostanie osiągnięty. Gdyby osiągnięcie tego przychodu w przyszłości było pewne lub prawie pewne, składnik aktywów nie byłby warunkowy, ale zostałby ujęty w sprawozdaniu finansowym.

Aktywa warunkowe podlegają jednak ujawnieniu w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego, jeżeli wystąpienie korzyści ekonomicznych z ich tytułu jest prawdopodobne. Należy wtedy opisać ich charakter oraz w miarę możliwości oszacować ich skutki finansowe. Oszacowanie to może okazać się jednak kłopotliwe, gdyż MSR 37 nie podaje wprost zasad wyceny aktywów warunkowych, a dodatkowo, unikać należy ujawniania takich informacji, które potencjalnie mogą wprowadzić w błąd w ocenie prawdopodobieństwa osiągnięcia przychodu z tego tytułu.

Jak w takim wypadku ułatwić sobie proces księgowania? Pomocna na pewno okaże się zaprezentowana poniżej tabela:

Sposób traktowania aktywa warunkowego w zależności od stopnia prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia przyszłego

Źródło: opracowanie własne na podstawie: A Guide through IFRS Standards, part A, IFRS Foundation, Londyn 2016, s. 1335 – MSSF 37.
 

Warto pamiętać, że aktywa warunkowe należy stale monitorować, ponieważ z biegiem czasu zdarzenia przyszłe stają się przeszłe i w międzyczasie wpływ korzyści ekonomicznych może stać się pewny. Sytuacja ta pociągnie oczywiście za sobą konieczność ujęcia w sprawozdaniu finansowym przychodu – w okresie, w którym jego pewność została osiągnięta.