Transakcje trójstronne – brak wzmianki w fakturze o odwrotnym obciążeniu może sprawić wiele kłopotów. Co na to TSUE?

Czas czytania: 3 minuty.

Eryk WOJTYŚ
Tax Assistant & VC Specialist w RSM Poland

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) 8 grudnia 2022 roku wydał niezwykle niekorzystny dla podatników wyrok (C‑247/21). TSUE orzekł w nim jednoznacznie, iż, w ramach uproszczonej wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej, podatnik musi zawrzeć na fakturze informację o „odwrotnym obciążeniu”, aby móc skorzystać z tej specjalnej procedury. Co więcej – błędu tego nie można naprawić nawet poprzez korektę faktury.

Rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-247/21

W omawianym tu przypadku, który doprowadził do niekorzystnego dla podatników wyroku, Trybunał rozstrzygał spór między austriackim organem skarbowym a zarejestrowaną w Austrii firmą Luxury Trust Automobil GmbH. Spółka austriacka nabyła od dostawcy brytyjskiego (nadmieńmy: kiedy doszło do transakcji, Wielka Brytania należała jeszcze do UE) luksusowe samochody, które odsprzedała podmiotowi zarejestrowanemu w Czechach.

Na dokumentujących transakcję fakturach zostały zawarte numery VAT wszystkich podmiotów uczestniczących w transakcji oraz wzmianka „zwolniona z podatku wewnątrzwspólnotowa transakcja trójstronna”.

Transakcja docelowo miała mieć charakter uproszczonej wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej. Zobligowanym do rozliczenia VAT miał być wyłącznie odbiorca końcowy. Niestety dla skarżącego, nie zostały spełnione przesłanki materialne, uprawniające do prawidłowego rozliczenia transakcji w ten właśnie sposób.

Przyczyna sporu podatkowego z organami skarbowymi

W ramach kontroli podatkowej, przeprowadzonej w Luxury Trust Automobil GmbH, austriackie organy podatkowe stwierdziły nieprawidłowości w powyższej transakcji. W opinii organów faktury nie zawierały żadnej wskazówki co do przeniesienia zobowiązania podatkowego (np. kluczowej, jak się później okazało, informacji „odwrotne obciążenie”) na końcowego odbiorcę. W dodatku, czeski odbiorca końcowy nie zadeklarował i nie odprowadził VAT z tytułu tej transakcji.

Zdaniem organów końcowy podatnik nie był zobligowany więc do zastosowania przepisów o uproszczonych transakcjach trójstronnych i rozliczenia podatku VAT. Ze spornych faktur nie wynikało jednoznacznie, iż rozliczenie podatku leży po stronie odbiorcy końcowego.

Sprawę pogorszył dodatkowo fakt, że, z uwagi na brak możliwości kontaktu z czeską spółką (oraz nierozliczenie przez ten podmiot podatku VAT od spornej transakcji), czeski organ podatkowy sklasyfikował odbiorcę jako „Missing Trader” (podmiot wyłudzający VAT).

Obowiązek rozliczenia VAT leży po stronie nabywcy pośredniego

Obowiązek rozliczenia transakcji spadł więc na nabywcę pośredniego – podmiot austriacki. W ocenie austriackiego sądu nabycie to należało tym samym uznać za dokonane w Austrii – przynajmniej do czasu, gdy spółka Luxury Trust Automobil GmbH wykaże, że zostało ono prawidłowo opodatkowane w Republice Czeskiej.

Ponieważ przesłanka ta nie została spełniona (czeski podmiot nie rozliczył transakcji), zdaniem sądu odsyłającego rzeczona spółka nie miała prawa do odliczenia VAT naliczonego z tytułu nabycia towarów.

Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

TSUE orzekł, że zapis „odwrotne obciążenie” nie może zostać dodany w ramach korekty faktury, jeśli dokument ten został już wprowadzony do obiegu prawnego. Sąd argumentował, że zastosowanie prawidłowego wskazania podmiotu obciążonego obowiązkiem rozliczenia VAT ma charakter materialny i jest kluczowe dla rozliczenia podatku przez właściwy podmiot transakcji w przypadku korzystania z procedury uproszczonej. Podkreślił też, że – zgodnie z zapisem dyrektywy – informacja o „odwrotnym obciążeniu” ma charakter obligatoryjny i nie może być zastąpiona inną wzmianką, o podobnym brzmieniu.

Co mogą zrobić podatnicy uczestniczący w transakcjach trójstronnych?

Aby uniknąć sporów ze skarbówką i kar, nabywcy pośredni uczestniczący w wewnątrzwspólnotowych transakcjach trójstronnych powinni przede wszystkim zrezygnować z własnego słowotwórstwa i na fakturach stosować wyłącznie zapis „odwrotne obciążenie”, minimalizując tym samym ryzyko nieprecyzyjnego wskazania podatnika zobowiązanego do rozliczenia.

Warto jeszcze raz podkreślić fakt, iż podatnik, który chce zastosować uproszczenia wynikające z przepisów o transakcjach trójstronnych, musi zawrzeć prawidłowy zapis dotyczący odwrotnego obciążenia już na fakturze pierwotnej. Zgodnie z wyrokiem TSUE nie ma możliwości późniejszego skorygowania faktury w celu zastosowania uproszczeń – obowiązkowe adnotacje w fakturach stanowią warunek materialny zaistnienia uproszczonej transakcji trójstronnej.