Wynajmowana w innym państwie członkowskim UE nieruchomość nie przesądza o istnieniu stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT

Czas czytania: 3 minuty.

Decyzja zagranicznego przedsiębiorcy o nabyciu i wykorzystywaniu nieruchomości zlokalizowanej w Polsce może w niektórych przypadkach prowadzić do powstania stałego miejsca prowadzenia działalności do celów VAT (eng. fixed establishment – FE). Analiza orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) prowadzi do wniosku, że do powstania FE nie dojdzie automatycznie w każdym przypadku.

3 czerwca 2021 r. TSUE wydał orzeczenie w sprawie C-931/19, dotyczącej potencjalnego istnienia FE w przypadku posiadania i wynajmu nieruchomości w państwie członkowskim innym niż kraj siedziby podatnika. Zdaniem Trybunału, nieruchomość, która nie ma żadnych zasobów ludzkich umożliwiających samodzielne działanie, w sposób oczywisty nie spełnia kryteriów uznania jej za stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu dyrektywy VAT. 

Dlaczego ten wyrok jest istotny dla zagranicznych podatników posiadających nieruchomości w Polsce? Oznacza on, że organy podatkowe nie powinny żądać od podatnika zapłaty VAT w Polsce wyłącznie z powodu posiadania lub wynajmowania nieruchomości na terytorium Polski. Dotyczy to także sytuacji, w których podatnik zastrzega sobie prawo do podejmowania ważnych decyzji dotyczących tego wynajmu. 

Sprawa Titanium Ltd (sygn. C-931/19)

Stan faktyczny: dlaczego sposób prowadzenia biznesu budził kontrowersje na gruncie VAT?

Trybunał badał sprawę spółki Titanium Ltd z wyspy Jersey. Prowadziła ona działalność w zakresie zarządzania nieruchomościami, mieniem oraz mieszkaniami i kwaterami i była właścicielem dwóch nieruchomości w Austrii, które oddała w najem.

Transakcje najmu były jedynymi transakcjami Titanium Ltd w Austrii. Spółka z Jersey upoważniła lokalną austriacką spółkę zarządzającą nieruchomościami do pośredniczenia w relacjach z usługodawcami i dostawcami, fakturowania czynszu i kosztów eksploatacji oraz prowadzenia rejestrów handlowych i przygotowywania danych dotyczących rozliczeń VAT. Świadczenia te były wykonywane przez pełnomocnika w lokalu innym niż lokale należące do Titanium Ltd.

Spółka Titanium Ltd zachowała przy tym uprawnienia decyzyjne do zawierania i rozwiązywania umów najmu, określania warunków ekonomicznych i prawnych umów najmu, dokonywania inwestycji i napraw, jak również organizacji ich finansowania, wyboru osób trzecich mających świadczyć inne usługi na wcześniejszym etapie obrotu, a także wybierania, wyznaczania i nadzorowania samej spółki zarządzającej nieruchomościami.

Titanium Ltd uznała, że, ze względu na to, że nie posiadała w Austrii stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, nie była zobowiązana do zapłaty austriackiego VAT. Austriacki organ podatkowy uznał jednak, że wynajmowana nieruchomość stanowiła takie stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej i w konsekwencji ustalił kwotę VAT, którą spółka powinna była zapłacić.

Spółka wniosła skargę na decyzję organu, argumentując, że, skoro nie angażowała własnego personelu w proces wynajmu, to nieruchomość, o której mowa, nie może zostać uznana za stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. 

Austriacki organ podatkowy obstawał jednak przy swojej interpretacji przepisów. Podkreślił, że jeśli zagraniczny przedsiębiorca posiada na terytorium austriackim nieruchomość i oddaje ją w najem podlegający opodatkowaniu VAT, to powinien być traktowany jak krajowy przedsiębiorca. Tym samym urzędnicy utrzymywali, że to nie odbiorca świadczenia jest zobowiązany do zapłaty podatku od tej transakcji. Podsumowując, organ uznał, że w przypadku wynajęcia nieruchomości zawsze zaistnieje stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Rozstrzygnięcie sporu, czyli wyrok TSUE w sprawie działalności gospodarczej w zakresie zarządzania nieruchomościami

TSUE nie zgodził się z austriackimi organami podatkowymi i orzekł, że spółka Titanium Ltd nie posiadała stałego miejsca prowadzenia działalności (FE) w Austrii. 

Konkluzje TSUE w tym zakresie są następujące:

• FE wymaga stałej obecności zasobów ludzkich i technicznych niezbędnych do świadczenia określonych usług;
• FE charakteryzuje się w szczególności „odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego”;
• Okoliczność upoważnienia przez Titanium Ltd osób z austriackiej spółki do wykonywania niektórych zadań w zakresie zarządzania, z zastrzeżeniem podejmowania ważnych decyzji dotyczących wynajmu nieruchomości w kraju siedziby, nie przesądza o istnieniu FE;
• Wynajmowana w państwie członkowskim nieruchomość nie stanowi stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w sytuacji, gdy właściciel tej nieruchomości nie posiada własnego personelu do świadczenia usług związanych z najmem.

Spory o Fixed Establishment w Polsce

Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok WSA w Szczecinie z 6 kwietnia 2022 r. o sygn. I SA/Sz 64/22, w którym to sąd rozstrzygał spór pomiędzy niemieckim podatnikiem a polskimi organami podatkowymi. 

Organ I instancji stwierdził, że niemiecka spółka posiadała FE w Polsce z uwagi na m.in.: nabycie w Polsce nieruchomości, wynajęcie jej na okres kilkunastoletni spółce zależnej i wyposażenie tejże spółki w kompetencje uprawniające ją do sprawowania nad tym zapleczem nadzoru. Nadzór polskiej spółki wykluczał potrzebę posiadania przez niemiecką spółkę personelu niezbędnego dla utrzymania i wykorzystywania nieruchomości na potrzeby usług wynajmu świadczonych przez niemieckiego podatnika. 

Na gruncie tak ustalonego stanu faktycznego polski sąd wskazał, że fakt bycia właścicielem nieruchomości nie może świadczyć o posiadaniu FE w Polsce. 

Jak pokazuje zatem praktyka, zagraniczni podatnicy posiadający nieruchomości w Polsce mogą być łatwo wciągnięci w spory o FE. Wskazany w artykule wyrok TSUE może być zatem istotnym argumentem w dyskusjach z organami podatkowymi. 

Pamiętajmy, że posiadanie zaplecza personalnego jest jedną z niezbędnych przesłanek, które przemawiają za istnieniem FE. W sytuacji, w której zaplecze personalne udostępniane jest przez inny podmiot, przesłanka ta może jednak nadal zostać uznana za spełnioną (wyrok TSUE w sprawie C-605/12 Welmory z 16 października 2014 r.). Konieczne jest zatem każdorazowe przeanalizowanie stanu faktycznego, w tym zakresu działań, do których upoważniony jest przez podatnika podmiot w Polsce.