Co warto wiedzieć o wszczynaniu i prowadzeniu kontroli celno-skarbowych?

Czas czytania: 3 minuty.

Karolina BARTKOWIAK
Junior Tax Manager w RSM Poland

Kontrola celno-skarbowa – czy jest się czego bać?

W jednej z naszych poprzednich publikacji pisaliśmy o tym, że w ostatnim czasie sukcesywnie rośnie liczba kontroli celno-skarbowych wszczynanych przez naczelników urzędów celno-skarbowych. Pojawia się jednak pytanie, czym w ogóle jest kontrola celno-skarbowa i jakie skutki może ona wywołać dla podatnika.

Podstawę wszczęcia i prowadzenia kontroli celno-skarbowej stanowią przepisy ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: Ustawa o KAS), która to ustawa zastąpiła m.in. wcześniej obowiązujące przepisy o kontroli skarbowej.

Kontrola celno-skarbowa – podobnie jak kontrola podatkowa – jest procedurą mającą na celu sprawdzenie, czy kontrolowany podatnik przestrzega przepisów prawa podatkowego oraz czy w sposób prawidłowy realizuje obowiązki z tym związane. Należy jednak zwrócić uwagę na szereg istotnych kwestii, charakterystycznych dla kontroli celno-skarbowej.

Podstawowe zasady i wszczęcie kontroli celno-skarbowej w praktyce

Kontrolę celno-skarbową prowadzą naczelnicy urzędów celno-skarbowych – a same czynności kontrolne są wykonywane przez pracowników Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) oraz przez funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej.

Obecnie funkcjonuje w Polsce szesnaście urzędów celno-skarbowych – po jednym w każdym województwie. Obszar terytorialny działania tych urzędów nie jest jednak ograniczony do województwa, na terenie którego znajduje się siedziba danego urzędu! Oznacza to, że każdy z tych urzędów może zarówno wszcząć, jak i prowadzić kontrolę celno-skarbową w dowolnym miejscu w Polsce.

Kontrola celno-skarbowa może mieć na celu sprawdzenie, czy podatnik:

• przestrzega przepisów prawa podatkowego,
• przestrzega przepisów prawa celnego,
• przestrzega przepisów prawa dewizowego,
• przestrzega regulacji dotyczących gier hazardowych,
• nie bierze udziału w praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu.

Ponadto, w ramach kontroli celno-skarbowej, urzędnicy mogą sprawdzać m.in. rodzaj paliwa znajdujący się w zbiorniku środka przewozowego, kontrolować transport drogowy czy też dokonywać inspekcji przesyłek pocztowych.

Kto może zostać skontrolowany przez pracowników KAS?

Przyjęło się, że kontrole celno-skarbowe mają na celu zwalczanie najpoważniejszych przestępstw naruszających interes fiskalny państwa – takich jak np. wyłudzenia VAT czy karuzele podatkowe.

Tymczasem jako podatnicy musimy mieć świadomość, że kontrola celno-skarbowa może być skierowana do każdego podmiotu, który jest zobligowany do przestrzegania przepisów w danym obszarze. Kontrola celno-skarbowa de facto może zatem zostać wszczęta wobec każdego przedsiębiorcy – nawet takiego, którego skala działalności jest niewielka.

Co więcej – przeszkodą dla wszczęcia kontroli celno-skarbowej nie będą limity kontroli wynikające z ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z tą ustawą, z zastrzeżeniem pewnych wyjątków, czas trwania wszystkich kontroli u danego przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać określonej liczby dni.

W przypadku mikroprzedsiębiorców jest to 12 dni roboczych, u małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych, u średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych, zaś u pozostałych – 48 dni roboczych. Regulacji tej nie stosuje się jednak do kontroli celno-skarbowych, o czym stanowi wprost art. 93 ustawy o KAS.

Wszczęcie kontroli celno-skarbowej to dla podatnika zaskoczenie

Pamiętajmy, że w przypadku kontroli celno-skarbowej podmiot kontrolowany nie otrzymuje wcześniej informacji o zamiarze wszczęcia kontroli. Jest to istotna różnica w porównaniu do kontroli podatkowych, prowadzonych przez naczelników urzędów skarbowych na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej.

Wszczęcie kontroli celno-skarbowej następuje w momencie doręczenia podmiotowi kontrolowanemu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. Z tym dniem mogą od razu rozpocząć się czynności weryfikacyjne – a zatem podatnicy nie mają w zasadzie możliwości wcześniejszego przygotowania się do przeprowadzanej przez urzędników kontroli.

Co więcej, jeżeli organ poweźmie podejrzenie, że podatnik nie przestrzega przepisów (a okoliczności faktycznie uzasadniają niezwłoczne przeprowadzenie kontroli celno-skarbowej), to kontrola może zostać wszczęta jedynie na podstawie okazanej legitymacji służbowej. W takim przypadku upoważnienie do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej powinno zostać doręczone kontrolowanemu bez zbędnej zwłoki.

Jak zachować spokój i postąpić w przypadku niespodziewanej kontroli?

Nie tylko sposób wszczęcia kontroli celno-skarbowej, ale również jej przebieg oraz sposób zakończenia powodują, że jest ona oceniania jako procedura znacznie bardziej niekomfortowa i dolegliwa dla podatników niż kontrola podatkowa. Z tego właśnie względu już na wstępnym etapie kontroli warto skorzystać z usług doradców podatkowych, którzy – mając odpowiednie doświadczenie w tym zakresie – wskażą możliwe zagrożenia i sposób wyjścia z trudnej sytuacji.

Z praktyki doradców podatkowych RSM Poland wynika bowiem, że – pomimo, iż kontrola celno-skarbowa wszczynana jest bez uprzedniego zawiadomienia – już na etapie jej wszczęcia organy Krajowej Administracji Skarbowej mogą dopuścić się naruszenia właściwych przepisów proceduralnych. Zauważenie tych naruszeń (oraz odpowiednie ich wykorzystanie) może znacznie polepszyć sytuację procesową podatnika znajdującego się w sporze z KAS.

Rola doradcy podatkowego w sporze z KAS

W następnych wpisach przedstawimy Państwu kolejne istotne kwestie dotyczące kontroli celno-skarbowej, w tym w szczególności to, jakimi uprawnieniami dysponują kontrolujący, jakie obowiązki ma podmiot kontrolowany a także w jaki sposób może zostać zakończona kontrola celno-skarbowa.

Jeżeli chcieliby Państwo skorzystać ze wsparcia w związku z toczącą się aktualnie kontrolą celno-skarbową – zapraszamy do kontaktu. Nasz Zespół Tax Litigation zapewni profesjonalną obsługę sporu, pozwalając zaoszczędzić sporo czasu, nerwów i pieniędzy. Zapraszamy zatem do lektury kolejnych wpisów, zaś w razie potrzeby omówienia tematu – jesteśmy do Państwa dyspozycji.