Czy umowa o świadczenie usług z podmiotem powiązanym skutkuje powstaniem stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT?

W artykule odpowiadamy na pytania:

• Czy zaplecze personalne i techniczne może być wykorzystywane jednocześnie do świadczenia i odbioru tych samych usług?
• Jak świadczenia pomocnicze względem usługi przetwarzania towarów mogą wpływać na powstanie stałego miejsca prowadzenia działalności?

13 czerwca 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał kolejny wyrok dotyczący zagadnienia stałego miejsca prowadzenia działalności (Fixed Establishment – FE) do celów VAT. Jak wynika z uzasadnienia sądu, okoliczność, że dwie spółki należą do tej samej grupy i są ze sobą związane umową o świadczenie usług, nie oznacza, że dochodzi do powstania stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w państwie członkowskim, w którym podatnik korzysta z usług podmiotu powiązanego.

Sprawa C-533/22: czy umowa o świadczenie usług może doprowadzić do powstania FE?

Sprawa dotyczyła niemieckiej spółki Adient Ltd & Co. KG, należącej do grupy spółek Adient, która działaj w branży motoryzacyjnej. Niemiecka spółka Adient zamówiła u rumuńskiej spółki z grupy SC Adient Automotive România SRL kompleksową usługę, obejmującą zarówno usługi w zakresie przetwarzania i montażu elementów tapicerskich, jak i usługi pomocnicze i administracyjne. Rumuńska spółka wykonała usługę w swoich dwóch oddziałach w Rumunii, w których były produkowane towary na rzecz spółki niemieckiej.

W wyniku kontroli podatkowej rumuński organ podatkowy stwierdził, że niemiecka spółka posiadała oddziały rumuńskiej spółki z grupy i tym samym dysponowała zasobami technicznymi i ludzkimi. Zdaniem organu, osoby pracujące z Rumunii dla niemieckiej spółki stanowiły w rzeczywistości jej stałe zaplecze personalne, gdyż:

• zadania i obowiązki pracowników działu jakości rumuńskiej spółki zapewniały komunikację z klientami i dostawcami niemieckiej spółki,
• osoby pracujące w rumuńskiej spółce poprzez swoje działania reprezentowały niemiecką spółkę wobec osób trzecich,
• pracownicy zostali zaangażowani w organizację i realizację corocznej inwentaryzacji towarów należących do spółki niemieckiej oraz ocenę wyników, a także w działania audytowe wymagane przez jej klientów. 

Rumuński organ podatkowy uznał te okoliczności za wystarczające do ustalenia, że niemiecka spółka Adient posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej do celów VAT w Rumunii. 

TSUE uznał, że dla niemieckiej spółki Adient nie powstanie stałe miejsce prowadzenia działalności VAT (FE) w Rumunii

Z orzeczenia TSUE można wywnioskować, że FE nie powstanie wyłącznie dlatego, że dwie spółki należą do tej samej grupy i są ze sobą związane umową o świadczenie usług.

O istnieniu FE nie przesądzi też fakt, że spółka, która korzysta ze świadczonych przez spółkę powiązaną usług przetwarzania towarów, posiada w państwie członkowskim, w którym spółka powiązana ma siedzibę, własną strukturę, która uczestniczy w dostawie produktów gotowych, uzyskanych w wyniku tych usług przetwarzania. Zatem fakt dokonywania w Rumunii dostaw towarów przez niemiecką spółkę Adient pozostawał bez znaczenia.

Unijny trybunał podkreślił, że FE nie powstanie, jeżeli zaplecze personalne i techniczne, którym dysponuje spółka korzystająca z usług świadczonych przez podmiot powiązany, nie jest odrębne od zaplecza, za pomocą którego świadczone są na jej rzecz usługi – lub jeżeli to zaplecze personalne i techniczne zapewnia jedynie wykonywanie czynności przygotowawczych lub pomocniczych. 

Tym samym TSUE powtórzył swoje utrwalone stanowisko, że zaplecze personalne i techniczne nie może być wykorzystywane jednocześnie do świadczenia i odbioru tych samych usług. W przeciwnym razie okazałoby się, że stałe miejsce prowadzenia działalności może być jednocześnie usługodawcą i usługobiorcą w odniesieniu do tych samych usług, co jest niemożliwe. TSUE zwracał na to uwagę także w wyroku z 7 kwietnia 2022 r. w sprawie C-333/20. 

TSUE odniósł się także do kwestii świadczeń pomocniczych względem usługi przetwarzania towarów. W ocenie trybunału, opisane we wniosku działania – tj. przyjmowanie surowców i produktów końcowych, zarządzanie nimi lub ich inspekcja, wsparcie kontroli jakości lub składanie zamówień na wysyłkę produktów końcowych – stanowią działania przygotowawcze lub pomocnicze w stosunku do działalności przetwarzania towarów prowadzonej przez Adient Rumunia.

Niniejsze rozstrzygnięcie TSUE jest już trzecim od czasu wyroku w sprawie Dong Yang z 2020 r. (C‑547/18) w zakresie uznania, czy korzystanie z usług spółki powiązanej prowadzi do powstania stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Najnowszy korzystny wyrok unijnego sądu niewątpliwie przyczyni się do zwiększenia pewności prawa dla podatników, których dotyczy omawiana problematyka.