Stałe miejsce prowadzenia działalności (CIT, VAT)

Powstanie zakładu nie wiąże się ze składaniem jakichkolwiek formalnych wniosków. Jest to raczej klasyfikacja stanu faktycznego, wskazująca na to, iż zagraniczny podmiot prowadzi w Polsce działalność o wystarczająco „stałym” charakterze, aby wymagać od niego zapłaty polskiego podatku dochodowego.

Zakład może przyjąć dwojaką formę:

• Zakład „fizyczny” powstaje, gdy podmiot dysponuje określonym miejscem oraz technicznymi zasobami, pozwalającymi na prowadzenie w danym miejscu działalności. W tej formie zakład może stanowić np. biuro, placówka, magazyn lub plac budowy.
• Druga forma zakładu może powstać na skutek współpracy z „zależnym przedstawicielem”. Pod pojęciem tym kryje się osoba fizyczna lub spółka działająca w Polsce w imieniu zagranicznego podmiotu. Zakładem może być więc np. przedstawiciel handlowy.

Jeśli zagraniczna firma działa w sposób, który powoduje powstanie „zakładu” w Polsce, to zyski przedsiębiorstwa osiągnięte za jego pośrednictwem podlegają opodatkowaniu polskim podatkiem dochodowym.

Taka działalność wiąże się zatem z koniecznością zapłaty polskiego CIT/PIT (w tym zaliczek miesięcznych) oraz dopełniania określonych formalności – np. składania rocznych deklaracji, prowadzenia odpowiedniej ewidencji podatkowej. Jeśli przedsiębiorca nie spełni tych wymogów, ryzykuje koniecznością zapłaty zaległych podatków wraz z odsetkami, a także pociągnięciem do odpowiedzialności karno-skarbowej.

Posiadanie „stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej” na gruncie podatku VAT nie jest tożsame z posiadaniem „zakładu”. Permament establishment oraz fixed establishment dla celów polskiego podatku dochodowego są zupełnie odrębnymi pojęciami.

Dla ukonstytuowania się „stałego miejsca” dla celów VAT konieczne jest łączne spełnienie następujących warunków:

• utrzymywanie danego miejsca przez odpowiedni czas (spełniając kryterium stałości),
• posiadanie w tym miejscu zasobów technicznych oraz odpowiedniego personelu,
• zdolność do wykorzystywania usług na potrzeby działalności stałego miejsca lub też wykorzystywanie tego miejsca dla świadczenia usług.
   

Co istotne, wskazane zasoby niekoniecznie muszą stanowić własność zagranicznego podatnika – w praktyce mogą należeć do polskiego kontrahenta (usługodawcy), z którym zagraniczny podmiot blisko współpracuje.

„Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej” powoduje wiele konsekwencji podatkowych. Jego istnienie jest kluczowe przy rozstrzyganiu, gdzie i w jaki sposób usługi wykonywane przez zagraniczny podmiot (oraz świadczone na jego rzecz) powinny być opodatkowane na gruncie VAT. Co więcej, „stałe miejsce” dla celów VAT rzutuje bezpośrednio na prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur wystawianych przez polskich kontrahentów.

Niezidentyfikowanie z wyprzedzeniem faktu posiadania „stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej” – lub też błędne przyjęcie, że takie „stałe miejsce” faktycznie w Polsce istnieje – może skutkować koniecznością zapłaty zaległego VAT, kwestionowaniem prawa do odliczenia VAT, a także sankcjami karno-skarbowymi.

Negatywne konsekwencje mogą dotknąć też polskich kontrahentów zagranicznego podmiotu (z uwagi na błędne opodatkowanie transakcji z ich udziałem), co może wpłynąć na wzajemne relacje biznesowe.