Dotacja na środki trwałe w księgach rachunkowych

Barbara BIRYŁO
Accounting & Payroll Department Director w RSM Poland

Środki trwałe mogą być przez przedsiębiorców finansowane w różny sposób. Jednym ze sposobów pozyskiwania finansowania na środki trwałe jest otrzymanie dotacji – bezzwrotnej pomocy finansowej przekazywanej podmiotowi najczęściej przez programy rządowe oraz programy Unii Europejskiej. Dotacja jest pomocą uznaniową, więc z reguły podmiot ubiegający się o wsparcie musi spełnić określone warunki, jakie stawiane są przez organ przyznający dotacje. W Polce przedsiębiorcy często korzystają z dotacji celowej właśnie na zakup środków trwałych. Dotacje z UE pozwalają na inwestycję w nowoczesne środki trwałe, a docelowo na rozwój przedsiębiorstwa i wzrost konkurencyjności na rynku. Środki trwałe zakupione w ramach projektów unijnych muszą być odpowiednio oznakowane – obowiązki związane z oznaczeniami wynikają z zawartych umów na finansowanie projektów.

Otrzymanie dotacji musi mieć swoje odzwierciedlenie w księgach rachunkowych i nie jest również obojętne podatkowo, wywierając skutki zarówno w przychodach, jak i kosztach podatkowych.

DOTACJA W ROZLICZENIACH PODATKOWYCH

U podatników PIT dotacja na zakup lub wytworzenie środków trwałych nie jest przychodem podatkowym, natomiast u podatników CIT jest przychodem podatkowym lecz zwolnionym z opodatkowania. Jednocześnie amortyzacja środków zakupionych z dotacji zarówno u podatników CIT, jak i PIT nie jest kosztem uzyskania przychodów. W przypadku środków trwałych sfinansowanych zarówno z otrzymanej dotacji, jak i ze środków własnych amortyzacja jest kosztem jedynie w tej części, która dotyczy nieobjętej dofinansowaniem wartości początkowej środka trwałego. W trakcie realizacji projektu może okazać się, że część poniesionych wydatków nie jest możliwa do refundacji ze środków unijnych a wpływa na wartość początkową środka trwałego. Wówczas takie wydatki są pokrywane ze środków beneficjenta projektu i amortyzacja od tej części jest kosztem podatkowym.

Przy realizacji projektów mogą pojawić się koszty niewpływające na wartość początkową środków trwałych i wówczas – w zależności od tego, czy są to tzw. koszty kwalifikowane czy niekwalifikowane – mogą być kosztem podatkowym lub nie. W przypadku wydatku będącego kosztem niekwalifikowanym możemy zaliczyć go w koszty podatkowe jako koszt pośredni w dacie poniesienia kosztu. Przykładem takiego kosztu jest wydatek na sporządzenie wniosku o dofinansowanie projektu. Natomiast jeśli poniesiony wydatek jest kosztem kwalifikowanym, nie może zostać ujęty jako koszt podatkowy.

DOTACJA W KSIĘGACH RACHUNKOWYCH

Otrzymanie dotacji z funduszy Unii Europejskiej nakłada na podmioty realizujące projekty ze środków unijnych obowiązek księgowego wyodrębnienia operacji związanych z otrzymaną dotacją. Wymaga to dokonania odpowiednich zmian polegających na wprowadzeniu dodatkowych kont syntetycznych i analitycznych pozwalających na uzyskanie informacji wymaganych w zakresie sprawozdawczości finansowej danego projektu i jego kontroli. Podjęte decyzje powinny zostać opisane w polityce rachunkowości danej jednostki, która – jak pisaliśmy wcześniej na naszym blogu – powinna być prawdziwą wizytówką rzetelnej firmy.

WRTOŚĆ POCZĄTKOWA ŚRODKÓW TRWAŁYCH

Ustalenie wartości początkowej środków trwałych zakupionych z dotacji nie różni się od ustalenia wartości środków trwałych finansowanych w inny sposób. Zgodnie z ustawą o rachunkowości, cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również:

1) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy;

2) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.

EWIDENCJA WPŁYWU DOTACJI NA RACHUNEK BANKOWY

Otrzymanie dotacji i jej wpływ na rachunek bankowy kwalifikuje się jako rozliczenia międzyokresowe przychodów. Zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów kwoty zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych. Jeśli środki trwałe zostały przyjęte do użytkowania i ich amortyzacja rozpoczęła się przed wpływem dotacji na rachunek bankowy jednostki, w momencie jej wpływu ujmuje się na pozostałych przychodach operacyjnych kwotę w wysokości dotychczas dokonanych odpisów.

Wpływ dotacji na rachunek bankowy ujmujemy na kontach księgowych:

WN Rachunek bankowy

MA Rozliczenia między okresowe przychodów.

Równolegle do dokonywanych odpisów amortyzacyjnych dokonujemy księgowań w ich wysokości:

WN Rozliczenia międzyokresowe przychodów

MA Pozostałe przychody operacyjne.  

Przychody z tytułu otrzymanej dotacji na zakup lub wytworzenie środków trwałych są zwolnione z opodatkowania, więc kwalifikujemy je jako przychody niepodatkowe.

AMORTYZACJA ŚRODKÓW TRWAŁYCH SFINANSOWANYCH DOTACJĄ

Niezależnie od momentu wpływu dotacji na rachunek bankowy, środki trwałe nabyte lub wytworzone i sfinansowane dotacją amortyzuje się na podstawie art. 32 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie – nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego. W praktyce amortyzacja rozpoczyna się z reguły od miesiąca następującego po miesiącu przyjęciu środka trwałego do użytkowania, co jest rozwiązaniem uwzględniającym przepisy prawa podatkowego.

Ponieważ odpisy amortyzacyjne od części wartości początkowej sfinansowanej dotacją nie są kosztem podatkowym, należy wydzielić część kosztów amortyzacji proporcjonalną do wartości początkowej dofinansowanej dotacją i wyłączyć z kosztów podatkowych.

W przypadku otrzymania dotacji na środki trwałe, których amortyzacja już została rozpoczęta, w momencie otrzymania dotacji część dokonanych odpisów amortyzacyjnych należy wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów.

PREZENTACJA OTRZYMANEJ I ROLICZANEJ DOTACJI W SPAWOZDANIU FINANSOWYM

Otrzymane dotacje na nabycie lub wytworzenie środków trwałych prezentuje się w pasywach bilansu – Inne rozliczenia międzyokresowe, w wartości netto tzn. otrzymaną kwotę pomniejsza się o odpisy równoległe do dokonywanej amortyzacji. W rachunku zysków i strat wykazuje się dokonane odpisy równolegle do amortyzacji – jako pozostałe przychody operacyjne.

Jednostki sporządzające sprawozdanie finansowe wg. załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, otrzymaną dotację powinny wykazać w dodatkowych informacjach i objaśnieniach ust.1. pkt 14 jako wykaz istotnych pozycji czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych – jeśli w ocenie jednostki są to pozycje istotne, oraz ust. 2 pkt 6 w rozliczeniu różnic pomiędzy podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym a wynikiem finansowym.

Jeśli mają Państwo jakiekolwiek pytania dotyczące odzwierciedlenia dotacji w księgach rachunkowych, bądź zastanawiają się, czy Państwa dotacja została prawidłowo ujęta w przychodach i kosztach podatkowych – zapraszamy do kontaktu.