Najważniejsze informacje o teście na utratę wartości aktywów. Czym jest "test na impairment”?

Czas czytania: 5 minut.

Z artykułu dowiesz się:

• Kiedy należy wykonać test na utratę wartości aktywów;
• Jakie przepisy należy brać pod uwagę w ramach testu na impairment;
• Jakie czynniki należy brać pod uwagę w trakcie analizy wartości aktywów.

Między ujawnieniami i poprawną wyceną aktywów oraz pasywów w sprawozdaniu finansowym, a sytuacją gospodarczą w mikro- i makroskali, jest wiele zależności. Pisaliśmy szerzej o tym na naszym blogu, m.in. przy okazji wpisu o wycenie bilansowej oraz kontynuacji działalności. Dzisiaj przyjrzymy się obowiązkowi przeprowadzenia testu na utratę wartości aktywów.

Jakich aktywów dotyczy test?

Zgodnie z Ustawą o rachunkowości i Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej, sprawozdanie finansowe musi zostać sporządzone wg najlepszej wiedzy, z założeniem zasady ostrożności wyceny i na bazie rzetelnie prowadzonych ksiąg rachunkowych.

W przypadku, gdy pojawią się czynniki zewnętrzne i/lub wewnętrzne, które wykażą ryzyko niewykorzystania swoich zasobów, jednostka powinna przeprowadzić test na utratę wartości aktywów. Wskazuje na to Krajowy Standard Rachunkowości 4 oraz Międzynarodowy Standard Rachunkowości 36.

Warto zaznaczyć, że, mówiąc tu o utracie aktywów, mamy na myśli wszystkie aktywa z wyjątkiem m.in. zapasów, odroczonego podatku, aktywów biologicznych, aktywów wycenianych wg wartości godziwej czy aktywów finansowych wycenianych wg MSSF 9. Dlatego też często taki test utożsamia się z testem na utratę wartości aktywów trwałych.

Kiedy przeprowadzić test na utratę wartości aktywów („test na impairment”)?

Jednostki gospodarcze na koniec swojego okresu sprawozdawczego muszą sprawdzić, czy istnieją przesłanki do przeprowadzenia testu na utratę wartości aktywów, czy też – jak wskazuje KSR 4 – wykonania procedury ustalania odpisu aktualizującego wycenę aktywów spowodowanego utratą przez nie wartości. Aby uniknąć powtarzania tej nieco zagmatwanej formułki, w dalszej części zostanę jednak przy pojęciu „test na impairment”. 

W ocenie, czy wspominane wyżej przesłanki istnieją i konieczne jest przeprowadzenie testu na impairment, z pomocą przychodzi analiza następujących sytuacji, z jakimi ma do czynienia firma:

Zewnętrzne czynniki/okoliczności:

• obserwowalne wskaźniki wskazujące na utratę wartości aktywów;
• istotne zmiany technologiczne, ekonomiczne, rynkowe i prawne w środowisku, w którym jednostka prowadzi swoją działalność, wprowadzane z negatywnym efektem na biznes jednostki;
• istotne zmiany stóp procentowych;
• spadki wolumenu zamówień i cen na rynkach odbiorców;
• wzrost cen na rynkach dostawców (lub przykładowo całkowity brak komponentów niezbędnych do wytwarzania i sprzedaży produktów jednostki);
• wzrost kosztów niezbędnych do przeprowadzenia sprzedaży.

Wewnętrzne czynniki/okoliczności:

• fizyczne uszkodzenie aktywów;
• niekorzystne zmiany w wykorzystaniu aktywów (np. rezygnacja z dalszego najmu biura, podczas gdy poniesione nakłady nie zostaną zwrócone, a ich wartość bilansowa jest znaczna);
• zmiany organizacyjne;
• odejścia wśród kluczowego personelu;
• restrukturyzacje i inne tego typu działania.

Pamiętać należy także o obowiązkowym teście wg MSR 36 – dotyczącym aktywów trwałych, które nie są amortyzowane (czyli na przykład wartości firmy). W ich wypadku test przeprowadza się corocznie. Osobiście uważam, że tego typu działanie powinno zostać podjęte również przez podmioty sporządzające swoje sprawozdania finansowego wg Uor.

W KSR 4 wzmianka o corocznym teście pojawia się w przypadku ustalania wartości firmy w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.

Czym właściwie jest test aktywów?

Efektem testu na impairment ma być uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy wartość odzyskiwalna aktywów jest nie niższa aniżeli wartość księgowa.

Wartością odzyskiwalną jest ta, która jest wyższa spośród dwóch konkretnych wartości. Pierwszą z nich jest wartość sprzedaży netto lub wartość godziwa aktywów po pomniejszeniu jej o koszty potencjalnego zbycia aktywów. Drugą jest suma zdyskontowanych przepływów, jakie jednostka może uzyskać z wykorzystania analizowanych aktywów – czyli tzw. wartość użytkowa.

Tym samym, jeśli jesteśmy w posiadaniu np. wartości rynkowej (godziwej) i jest ona nie niższa od wartości księgowej aktywa, to możemy nie trudzić się analizą prognoz i dyskontowaniem przepływów.

Nierzadko jest jednak trudniejszym zadaniem jest zdobycie wyceny rynkowej aktywa czy grupy aktywów, a nawet całego ośrodka generującego korzyści. Wówczas z pomocą przychodzi analiza planów i założeń na kolejne lata.

Odpowiednie założenia, wykorzystanie funkcji arkusza kalkulacyjnego Excel i dyskonto właściwą stopą da nam odpowiedź na pytanie o to, jak bardzo wartość DCF różni się od wartości księgowej, no i czy należy dokonać odpis aktualizujący. Pamiętajmy jedynie, że odpis dokonany od wartości firmy nie jest możliwy do odwrócenia w przyszłości – w odróżnieniu od odpisu aktualizującego inne aktywa.

Podsumowanie

Powyższy wpis miał na celu zwrócenie uwagi na konieczność przeprowadzenia analizy utraty wartości aktywów w danej sytuacji. W razie konieczności przeprowadzenia takiego testu, przydatna będzie nie tylko znajomość KSR 4, MSR 36 czy MSSF 13 – to akurat szczególnie ważny dokument, pozwalający ustalać wartość godziwą – ale też znajomość sposobów ustalania stopy dyskontowej, średniej ważonej, wyceny kosztu długu zewnętrznego i wewnętrznego... Ale to już temat na inną opowieść.

Gdyby mieli Państwo pytania czy swoje przemyślenia, zapraszamy do kontaktu z nami!