Obniżenie limitu transakcji gotówkowych

Propozycja zmniejszenia limitu kwotowego dla transakcji gotówkowych – konsekwencje w zakresie kosztów uzyskania przychodów

13 kwietnia 2016 roku Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Obecnie znowelizowany akt prawny czeka na podpis Prezydenta RP. W ustawie tej przewidziano zmianę art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 584 t.j. z późn. zm., dalej: USDG) o swobodzie działalności gospodarczej, polegającą na obniżeniu limitu płatności gotówkowych w odniesieniu do jednorazowej transakcji z dotychczas obowiązującego poziomu 15 tys. EUR do poziomu 15 tys. PLN, bez względu na liczbę płatności w ramach transakcji. Oznacza to, że rozliczenie takich transakcji będzie musiało nastąpić za pośrednictwem rachunku płatniczego. W przypadku transakcji przeprowadzanych w walutach obcych, do przeliczenia kwoty na polski złoty zastosowanie znajdzie kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Na gruncie zarówno nowych, jak i starych przepisów problematyczne pozostaje znaczenie terminu „transakcja”, który to nie został w USDG zdefiniowany. Z praktycznego jednak punktu widzenia, poprzez transakcję należałoby rozumieć umowę zawartą pomiędzy przedsiębiorcami, której przedmiotem jest świadczenie usługi lub sprzedaż towarów w związku z wykonywaną przez nich działalnością gospodarczą. W konsekwencji, jeżeli w ramach kontraktu dotyczącego np. dostawy maszyny następują trzy płatności, to należałoby przyjąć, że mają one miejsce w ramach jednej transakcji.

Równolegle nowelizacja zakłada wprowadzenie sankcji podatkowych za dokonywanie rozliczeń pomiędzy przedsiębiorcami w sposób niezgodny z brzemieniem art. 22 USDG. Proponowane zmiany zakładają, że w sytuacji gdy podatnik dokona płatności z naruszeniem ww. normy prawnej, nie będzie mógł zaliczyć do kosztów podatkowych uregulowanej kwoty w tej części, w jakiej zapłata nie nastąpiła za pośrednictwem rachunku płatniczego. Przedmiotowe wyłączenie stosowane będzie zatem do kwoty płatności (bez względu na jej wysokość), jeżeli wartość transakcji wynosić będzie powyżej 15 tys. PLN, a płatność w całości lub w części zostanie dokonana z pominięciem rachunku płatniczego. Jeżeli taka kwota zostanie wcześniej ujęta jako koszt podatkowy, to powstanie konieczność zmniejszenia bieżących kosztów podatkowych, lub zwiększenia przychodów podatkowych (w ramach miesiąca, w którym dokonano zapłaty np. gotówkowej). Powyższe regulacje odnoszą się zarówno do kosztów bezpośrednich, jak i kosztów pośrednich oraz odpisów amortyzacyjnych.

Przepisy nie precyzują jednak, czy graniczna kwota płatności gotówkowych uwzględnia podatek VAT, czy też jest kwotą netto, stąd mogą pojawić się wątpliwości w tym zakresie. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że płatności następują w związku z dokonaną transakcją, kwota 15 tys. PLN powinna być rozumiana jako kwota brutto. 

Przykład 1

Przedsiębiorca dokonał transakcji, której łączna wartość wyniosła 123 tys. PLN brutto (23% VAT). Część należności, tj. 110,7 tys. PLN, została zapłacona w formie gotówkowej, natomiast pozostałą kwotę, tj. 12,3 tys. PLN, podatnik rozliczył z wykorzystaniem rachunku płatniczego. W takiej sytuacji podatnik będzie mógł zakwalifikować do kosztów podatkowych jedynie 10 tys. PLN (przy założeniu, że VAT co do zasady nie jest kosztem podatkowym).

Przykład 2

Przedsiębiorca przeprowadził operację handlową z kontrahentem, w wyniku której zobowiązany jest uiścić na jego rzecz kwotę 14 tys. PLN brutto. Strony umówiły się, że rozliczenie nastąpi w formie gotówkowej. W takim przypadku nowe przepisy nie znajdą zastosowania, gdyż kwota transakcji nie przekroczyła kwoty 15 tys. PLN. Oznacza to, że podatnik będzie mógł uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów zapłacone na rzecz drugiej strony 14 tys. PLN, z wyłączeniem kwoty VAT niestanowiącej co do zasady kosztów podatkowych.

W trakcie konsultacji społecznych podniesiona została natomiast wątpliwość dotycząca stosowania ww. przepisów do rozliczeń dokonywanych w innej formie np. w drodze wzajemnego potrącenia wierzytelności. W odpowiedzi na powyższe Minister Finansów wskazał jednak, że przepisy art. 22 USDG odnoszą się do płatności gotówkowych/bezgotówkowych, a nie do regulowania zobowiązań, które to pojęcie ma zdecydowanie szerszy zakres. W konsekwencji wskazano, że analizowane przepisy nie będą miały zastosowania do sytuacji, w której uregulowanie lub wygaśnięcie zobowiązania nastąpi z innych powodów niż dokonanie płatności.

Zgodnie z omawianym projektem nowe regulacje mają obowiązywać od 1 stycznia 2017 r. i odnosić się do płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2016 r. Będą zatem dotyczyć płatności mających miejsce po ww. dacie, a wynikających zarówno z transakcji dokonanych przed 1 stycznia 2017 r., których wartość przekracza obowiązujący dotychczas limit 15 tys. EUR, jak i transakcji zawartych po 1 stycznia 2017 r., których wartość przekracza już nowy limit określony na poziomie 15 tys. PLN. W odniesieniu natomiast do korekty kosztów, nie ma ona zastosowania do tych kosztów, które zostały ujęte jako koszty podatkowe jeszcze przed wejściem w życie omawianych zmian.

Zasadniczym celem proponowanych regulacji jest ograniczenie szarej strefy oraz wzrost przejrzystości transakcji dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami. W konsekwencji podejmowane działania mają spowodować zwiększenie dochodów budżetu państwa.

W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Tomaszem BEGEREM:

e-mail: ekspert@rsmpoland.pl

tel. +48 61 8515 766

fax +48 61 8515 786