TSUE o świadczeniach usług przez podmioty prawa publicznego

TSUE o świadczeniach usług przez podmioty prawa publicznego - wyrok w sprawie Gemeente Borsele z 12 maja 2016 r. o sygn. akt C‑520/14

12 maja 2016 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał orzeczenie w sprawie Gemeente Borsele o sygn. C-520/14. Sprawa dotyczy holenderskiej gminy, która na podstawie odrębnych przepisów zobowiązana jest do świadczenia dowozu uczniów do szkół. Wyrok odnosi się co prawda do podmiotu publicznego, z uwagi jednak na to, że orzeczenie zawiera istotne wskazówki, kiedy i po spełnieniu jakich warunków należy w ogóle mówić o dokonywaniu transakcji w ramach działalności gospodarczej, warto by z jego treścią zapoznali się również przedsiębiorcy.

Holenderska gmina Borsele organizuje przejazdy szkolne dla dzieci. Na mocy prawa miejscowego jedna trzecia rodziców uczniów korzystających z dowozu do szkół uiszcza składki, których łączna kwota odpowiada 3% kwoty, jaką gmina zapłaciła zewnętrznemu usługodawcy za usługi dowozu. Pozostała różnica w wysokości 97% wydatków za transport pokryta jest ze środków publicznych.

Gmina przyjęła, iż jest uprawniona do zwrotu podatku naliczonego wykazanego na fakturach wystawionych przez przewoźników, ponieważ jest zobowiązana, jako podatnik VAT, do zapłaty podatku należnego z tytułu świadczenia usług dowozu uczniów do szkół. Organ podatkowy odmówił jednak odliczenia takiego podatku VAT. Sprawa odmowy zwrotu podatku przez niderlandzkie organy podatkowe ostatecznie trafiła do Niderlandzkiego Sądu Najwyższego, który postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do TSUE.

Zadaniem TSUE było rozstrzygnięcie czy gmina świadcząca usługi dowozu dzieci do szkoły – tak jak to miało miejsce w opisywanym stanie faktycznym, zatem za drobną odpłatnością - może być uznana za podatnika dla celów podatku od towarów i usług, a w konsekwencji czy gmina może odliczyć podatek wykazany na fakturach zakupowych związanych z tą aktywnością.

TSUE przypomniał, że za podatnika uważa się każdą osobę, który prowadzi samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Natomiast dla stwierdzenia, czy dana działalność jest działalnością gospodarczą, należy zbadać wszystkie okoliczności, w jakich świadczenie jest realizowane przez dany podmiot i w jakich jest ono zwykle realizowane.

Gmina Borsele otrzymuje płatność. Nie ulega jednak wątpliwości, że płatność ta nie odpowiada faktycznemu kosztowi świadczonego dowozu uczniów do szkół. W tym względzie Trybunał podkreślił, że jego zdaniem znaczna dysproporcja pomiędzy kosztem usługi dowozu świadczonej przez przewoźnika a odpłatnością uiszczaną przez rodziców nie pozwala uznać, że ekwiwalent płacony przez rodziców jest świadczeniem wzajemnym, będącym wynagrodzeniem za usługę. W konsekwencji nie można stwierdzić, że świadczenie usługi dowozu przez Gminę wykonywane jest w ramach działalności gospodarczej.

Ponadto, zdaniem Trybunału, gminę Borsele należy raczej utożsamiać z konsumentem końcowym usług przewozu nabytych od przedsiębiorstw transportowych, które następnie są udostępniane rodzicom uczniów w ramach prowadzonej działalności publicznej, a nie z podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie usług przewozu.

W konsekwencji Trybunał stwierdził, że gmina Borsele w związku z czynnościami opisywanymi w stanie faktycznym nie prowadzi działalności gospodarczej i nie działa jako podatnik VAT.

Pomimo, że omawiany wyrok dotyczył podmiotu holenderskiego, to niesie też skutki dla polskich podatników – przede wszystkim dla podmiotów publicznych, ale nie tylko.

Skład orzekający zwraca uwagę na fakt, że odpłatność za świadczenie nie powinna zawsze być utożsamiana ze świadczeniem wzajemnym. Czym innym jest opłata, a czym innym wynagrodzenie za świadczenie. W przypadku opłaty nie można mówić o wzajemności świadczeń, co jest podstawowym warunkiem do tego, by można sklasyfikować świadczenie jako usługę wykonywaną w ramach działalności gospodarczej. Ponadto celem odpowiedzi na pytanie, czy dany podmiot wykonuje świadczenie w ramach działalności gospodarczej opodatkowanej VAT, należy przeanalizować warunki rynkowe, w jakich zwykle takie czynności są wykonywane – należy rozpatrzyć, czy podmiot rzeczywiście działa jako przedsiębiorca.

W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Tomaszem BEGEREM:

e-mail: ekspert@rsmpoland.pl

tel. +48 61 8515 766

fax +48 61 8515 786