Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) – z czym to się je?

Sebastian GOSCHORSKI
Accounting & Payroll Partner w RSM Poland

W poniedziałek 1 lipca ruszyły Pracownicze Plany Kapitałowe. Przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 250 pracowników jako pierwsze weszły do systemu i automatycznie zapisały do PPK pracowników w wieku 18-55 lat. Czym są PPK i co należy o nich wiedzieć? Zachęcam do lektury.

Co to są PPK?

PPK to prywatny system długoterminowego oszczędzania, który ma wzmocnić bezpieczeństwo finansowe Polaków. Pieniądze wpłacane do PPK mają pochodzić z kilku źródeł tj. od pracownika, pracodawcy oraz z budżetu państwa w formie dopłaty. Prywatność systemu oznacza zaś, że każdy uczestnik w dowolnym momencie będzie mógł zgromadzone środki wypłacić i zrezygnować z ich dalszego odkładania.

W związku z licznymi obawami naszych rodaków co do wysokości emerytur, a szczególnie w związku z malejącą w zastraszającym tempie stopą zastąpienia, rząd podjął decyzję o wprowadzeniu tej nowej formy oszczędzania na jesień naszego życia. Od 1 stycznia 2019 roku obowiązuje Ustawa z dnia 4 października 2018 roku o Pracowniczych Planach Kapitałowych, zobowiązująca pracodawców do terminowego wdrożenia PPK w firmach, przy czym harmonogram przystępowania przedsiębiorstw do PPK jest zależny od ich wielkości i typu. Oznacza to, że każdy pracodawca będzie musiał podjąć działania zgodnie z założeniami ustawy – najwcześniej największe firmy, najpóźniej, bo w 2021 roku, mali przedsiębiorcy oraz jednostki sektora finansów publicznych.

Uczestnicy programu

Pracodawca jest zobowiązany do zapisywania do PPK swoich pracowników według następujących zasad:

• pracowników w wieku 18-55 lat – obowiązkowo;
• pracowników w wieku 55-70 lat – na indywidualny wniosek pracownika, pod warunkiem, że jego staż pracy u danego pracodawcy to minimum 3 miesiące w ciągu ostatnich 12 miesięcy;
• pracowników po ukończeniu 70 roku życia – nie ma możliwości zapisu.

PPK z założenia dotyczy nie tylko osób posiadających stałą etatową pracę, ale też tych pracujących na część etatu oraz pracowników na umowach zleceniach, jeśli tylko jest od nich opłacana składka ZUS. Z punku widzenia ustawy nie ma znaczenia, czy pracownik przebywa na urlopie wychowawczym bądź macierzyńskim. Wszyscy mają prawo zrezygnować lub przystąpić do programu.

Etapy wdrożenia PPK

Proces wdrażania PPK zgodnie z założeniami ustawy powinien przebiegać według ustalonego schematu:

1. prace wstępne, polegające przede wszystkim na ujęciu w planie finansowym dodatkowego obciążania dla firmy oraz na ustaleniu potencjalnej listy instytucji finansowych, które będą z danym przedsiębiorstwem współpracować;
2. wybór instytucji finansowej do zarządzania PPK (lista zarejestrowanych instytucji jest informacją publiczną). Wybór ten musi być skonsultowany z reprezentantem pracowników, bądź z przedstawicielem związków zawodowych. Etap ten zakłada również podpisanie listu intencyjnego z wybraną instytucją finansową, o ile nie jest ona jeszcze zarejestrowana;
3. zawarcie umowy o prowadzenie i zarządzanie PPK (firma podpisuje de facto dwie umowy z wybraną instytucją finansową:
   • umowę o zarządzanie PPK,
   • umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz pracowników).

Administrowanie PPK

Każdy przedsiębiorca będzie zobowiązany do administrowania PPK, czyli właściwego naliczania i  realizacji wpłat do programu. Poza tym, pracodawca będzie musiał zapewnić uczestnikom PPK możliwość składania dyspozycji takich jak np. zmiana beneficjenta, zmiana alokacji składki, pisemna deklaracja o rezygnacji z programu, etc. Dodatkowo, to na pracodawcy będzie ciążył obowiązek przekazywania określonych informacji związanych z funkcjonowaniem PPK do pracowników oraz instytucji finansowej, z którą pracodawca podpisał umowę o zarządzaniu i prowadzeniu PPK.

Wysokość wpłat

Wpłata podstawowa finansowana przez pracownika wyniesie 2 proc. wynagrodzenia brutto. Uczestnik PPK będzie mógł także zadeklarować wpłatę dodatkową do 2 proc. swojego uposażenia, co daje łącznie maksymalnie 4 proc. (wpłata podstawowa i dodatkowa) środków finansowanych przez pracownika. Pracodawca z kolei dopłaci składkę w wysokości 1,5 proc. obowiązkowej wpłaty pracownika, powiększoną o 2,5% wpłaty dobrowolnej liczonej od wysokości wynagrodzenia. W efekcie maksymalna wpłata na PPK – w przypadku jednego pracownika – może wynieść 8 proc. wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika programu. Oszczędzający otrzymają także wpłatę powitalną w wysokości 250 zł i w każdym roku dopłatę w wysokości 240 zł (przy czym dopłata z założenia jest w decyzji osób odpowiedzialnych za budżet państwa, a jej otrzymanie jest uzależnione od spełnienia szeregu warunków).

Podsumowanie

Dane prezentowane przez Eurostat jasno wskazują, że emerytury w Polsce należą do jednych z niższych w Europie. Przewidywana stopa zastąpienia (czyli stosunek emerytury do ostatniego wynagrodzenia) dla osób, które podjęły pracę w niedawnym czasie, wynosi niespełna 30%. Powołanie PPK ma zatem zachęcić osoby pracujące w Polsce do ponownego, dodatkowego oszczędzania na emeryturę. Pracownicze Plany Kapitałowe mają wspomóc ich uczestników w systematycznym oraz efektywnym gromadzeniu środków, z przeznaczeniem na wykorzystanie ich po okresie aktywności zawodowej. I nie jest to rozwiązanie co do zasady nowe, bo zostało już dość dobrze przetestowane choćby w Wielkiej Brytanii.