Projekt objaśnień podatkowych w zakresie cen transferowych dot. domniemania oraz należytej staranności

Magdalena MICHAŁOWSKA
Junior Tax Consultant

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt objaśnień podatkowych w zakresie domniemania oraz należytej staranności w transakcjach z podmiotami z tzw. rajów podatkowych. Projekt objaśnień podlega konsultacjom podatkowym, które potrwają do 20 kwietnia 2021 r. Konsultacje są otwarte dla wszystkich podmiotów.

Wprowadzenie

Omawiany projekt dotyczy obowiązujących od 1 stycznia 2021 r. przepisów art. 11o ust. 1b UPDOP oraz art. 23za ust. 1b UPDOF, regulujących kwestie związane z domniemaniem oraz należytą starannością w zakresie weryfikacji rozliczeń drugiej strony transakcji z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową. Niniejsze przepisy stosuje się do transakcji realizowanych w 2021 r. i latach następnych. Przypominamy, że zmiany dotyczące transakcji z podmiotami z tzw. rajów podatkowych w szczególności polegają na:

1. rozszerzeniu zakresu transakcji podlegających weryfikacji pod kątem zgodności z zasadą ceny rynkowej na transakcje, w ramach których rzeczywisty właściciel (ang. beneficial owner) ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym (nawet gdy nasz kontrahent posiada polską rezydencję podatkową);
2. wprowadzeniu nowych progów transakcyjnych:

• 500 tys. PLN w odniesieniu do transakcji, w których rzeczywisty właściciel znajduje się w kraju lub na terytorium stosującym szkodliwą konkurencję podatkową;
• 100 tys. PLN w odniesieniu do tzw. kontrolowanych i niekontrolowanych transakcji z podmiotami z tzw. rajów podatkowych.

Lista państw lub terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową wynika z rozporządzenia Ministra Finansów. Na tej liście znajdują się państwa takie jak Księstwo Andory, Republika Wysp Marshalla, czy też Brytyjskie Wyspy Dziewicze.

Istota domniemania

Zgodnie z projektem objaśnień, art. 11o ust. 1b UPDOP zawiera domniemanie nakazujące przyjęcie, że rzeczywisty właściciel jest podmiotem rajowym, jeżeli druga strona transakcji z podatnikiem dokonuje w roku podatkowym rozliczeń z podmiotem rajowym. Już samo ustalenie ww. okoliczności powoduje powstanie obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych. Domniemanie znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy zostanie ustalone, że druga strona transakcji przekraczającej wartość 500 tys. PLN dokonuje w roku podatkowym bezpośrednio rozliczeń z podmiotem rajowym.

O jakie rozliczenia dokładnie chodzi? Po pierwsze, chodzi o rozliczenia odbywające się w roku podatkowym podatnika, a nie roku podatkowym drugiej strony transakcji. Po drugie, chodzi o uregulowanie z kontrahentem należności/zobowiązania, które może nastąpić m.in. środkami pieniężnymi (zapłata), w naturze (przekazanie innego składnika majątkowego lub świadczenie usługi), drogą kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań. Dla ustalenia, czy druga strona transakcji dokonuje w danym roku podatkowym rozliczeń z podmiotem rajowym, istotne są jakiekolwiek rozliczenia drugiej strony transakcji, tj. uregulowanie jakichkolwiek rozrachunków (należności/zobowiązań). W wyniku ustalenia okoliczności, że druga strona transakcji dokonuje rozliczeń z podmiotem rajowym, zachodzi domniemanie, że rzeczywisty właściciel jest podmiotem rajowym. Dla podważenia tego domniemania konieczne jest wykazanie okoliczności przeciwnej, tj. tego, że rzeczywisty właściciel nie jest podmiotem rajowym. Skutkiem podważenia domniemania jest brak obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych.

Dochowanie należytej staranności

Pojęcie należytej staranności jest dobrze znane wszystkim podatnikom podatku od towarów i usług, bowiem Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wielokrotnie wydawał orzeczenia w tym zakresie. Polski ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie tej koncepcji również w obszarze cen transferowych. Zgodnie z projektem objaśnień, art. 11o ust. 1b UPDOP określa standard oczekiwań odnośnie do działań podatników zmierzających do weryfikacji, czy w danym roku podatkowym druga strona transakcji dokonywała rozliczeń z podmiotem rajowym. Standard należytej staranności ma charakter stopniowalny. (…) W przypadku podmiotów powiązanych weryfikacja powinna być szersza, gdyż posiadają one większe możliwości współdziałania w ramach grupy dla weryfikacji istotnych okoliczności.

Zatem jakie działania należy podjąć? Zgodnie z projektem objaśnień dla dochowania należytej staranności przy dokonywaniu transakcji z podmiotami niepowiązanymi, niezależnie od miejsca ich rezydencji, wystarczające jest pozyskanie przez podatnika pisemnego oświadczenia wiedzy od drugiej strony transakcji, z którego wynika, że ta druga strona transakcji nie dokonuje żadnych rozliczeń, w roku podatkowym podatnika, z podmiotem z kraju-raju. Oświadczenie dotyczy rozliczeń drugiej strony w roku podatkowym, zatem należy je uzyskać ex post, tj. po zakończeniu roku podatkowego podatnika. Resort podpowiada, że samo zobowiązanie do złożenia oświadczenia może zostać ujęte w umowie zawartej pomiędzy stronami w trakcie roku podatkowego.

Jednocześnie, nie można przyjąć, że dochowano należytej staranności, w sytuacji gdy podatnikowi dostępne są informacje, na podstawie których wiedział lub powinien był wiedzieć, że otrzymane oświadczenie jest niezgodne z rzeczywistością. (…) Przy wątpliwościach co do zgodności oświadczenia z rzeczywistością, wymóg dochowania należytej staranności oznacza konieczność dalszej weryfikacji istotnych dla objaśnianego przepisu okoliczności. Dodatkowymi źródłami informacji uzyskanymi od podmiotu powiązanego mogą być:

• dokumentacja cen transferowych (local file, master file);
• informacja CbC;
• sprawozdanie finansowe wraz z raportem oraz opinią biegłego rewidenta;
• struktura właścicielska;
• opinia przedstawiciela zawodu zaufania publicznego (np. biegły rewident, adwokat, doradca podatkowy).

Niestety procedura zaproponowana w projekcie doprowadzi do intensyfikacji obowiązków administracyjnych, które ciążą na podatnikach.

Podsumowanie

Objaśnienia z pewnością doprecyzowują wiele kwestii, jednak wprowadzają kolejne wątpliwości i tworzą więcej problemów praktycznych. Czy rzeczywiście intencją ustawodawcy jest nałożenie na podatników obowiązku pozyskania ww. oświadczenia od wszystkich kontrahentów, zarówno tych powiązanych, jak i niepowiązanych oraz polskich i zagranicznych? Jak powinny zachować się podmioty, które nie otrzymają przedmiotowego oświadczenia? Jeśli transakcja została zakończona w trakcie roku podatkowego, czy faktycznie podatnik powinien czekać ze skierowaniem prośby do kontrahenta prośby o wydanie ww. oświadczenia dopiero do zakończenia roku podatkowego? Mamy nadzieję, że te kwestie zostaną wyjaśnione w ramach toczących się konsultacji podatkowych. Na razie cały czas mamy wrażenie, że nowe wymogi są z praktycznego i technicznego punktu widzenia, absolutnie niewykonywalne dla większości polskich podmiotów.