Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) – pierwsze koty za płoty

Sebastian GOSCHORSKI
Accounting & Payroll Partner w RSM Poland

Z początkiem lipca przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 250 pracowników jako pierwsze weszły do systemu Pracowniczych Planów Kapitałowych i zaczęły do programu długoterminowego oszczędzania zapisywać pracowników. Warto zatem odpowiedzieć na pytanie, jakie instytucje finansowe będą obsługiwać PPK i na jakich zasadach odbywać się będzie wypłata środków zgromadzonych na kontach pracowników? Zapraszam do lektury.

Pierwszy etap programu objął około 4.000 pracodawców zatrudniających ponad 3 miliony osób (z obowiązku tworzenia PPK wyłączono 1.551 największych firm, które uruchomiły u siebie Pracownicze Programy Emerytalne). Podmioty, które jeszcze nie podpisały stosownych umów z instytucjami finansowymi, mają coraz mniej czasu na wywiązanie się z tego obowiązku; wiążący przedsiębiorców termin na zawarcie umowy z instytucją finansową to 25 października br. i 12 listopada br., w zakresie umowy o prowadzenie PPK. Dla umów o prowadzenie PPK zawartych w lipcu, pierwsza wpłata na rachunek PPK pracowników nastąpi do 15 sierpnia lub 15 września br. Dla umów zawartych w listopadzie – pierwsza wpłata na rachunek PPK będzie miała miejsce do 15 grudnia br. lub 15 stycznia roku 2020. W kolejnych półrocznych odstępach do systemu wchodzić będą coraz mniejsze firmy.

Jakie instytucje finansowe będą obsługiwać PPK?

Wyboru instytucji finansowej do obsługi Pracowniczego Planu Kapitałowego dokonuje pracodawca w porozumieniu z organizacją związkową istniejąca w firmie lub z reprezentantem zatrudnionych w przedsiębiorstwie pracowników. Obecnie do prowadzenia PPK i zarządzania w nich oszczędnościami uprawnionych jest 19 instytucji finansowych, których pełną listę sprawdzić można na stronie: https://www.mojeppk.pl/lista-instytucji-finansowych.html.

Patrząc na wielkość rynku oraz mając w pamięci historię z OFE, zakładam, że liczba podmiotów zainteresowanych obsługą PPK ulegnie znacznemu zmniejszeniu, ponieważ tylko te podmioty, które działają na naprawdę znaczącą skalę, będą w stanie zarobić na swoich usługach.

Wypłata pieniędzy z Pracowniczego Planu Kapitałowego

Jak wspominałem ostatnio, głównym celem oszczędzania w PPK jest gromadzenie środków na jesień naszego życia. Z założenia pieniądze zebrane na koncie PPK mają być wypłacane pracownikowi po ukończeniu przez niego 60 lat. Ustawodawca przewidział jednak kilka alternatywnych sposobów wykorzystania tych pieniędzy, z których niektóre nie mają nic wspólnego z oszczędzaniem na emeryturę. System pozwala na wypłaty środków z PPK w następujących przypadkach:

1. Wypłata po osiągnięciu zakładanego w ustawie wieku. Jeśli uczestnik PPK po osiągnięciu 60. roku życia zdecyduje o wypłacie zgromadzonych środków, 25 proc. oszczędności zostanie mu wypłacone jednorazowo, a pozostałe 75 proc. będzie wypłacane w co najmniej 120 miesięcznych ratach.
2. Świadczenie małżeńskie. Przysługuje w przypadku, gdy małżonek uczestnika PPK również osiągnie 60. rok życia, a małżonkowie wspólnie oświadczą, że chcą skorzystać z wypłaty w formie świadczenia małżeńskiego. Wypłata taka polegać będzie na otwarciu dla małżonków wspólnego rachunku PPK i wspólnym wypłacaniu z niego pieniędzy. Środki wypłacane będą co najmniej przez 120 miesięcy. W przypadku śmierci jednego z małżonków, świadczenie małżeńskie będzie wypłacane drugiemu w dotychczasowej wysokości, aż do wyczerpania zasobów.
3. Niespodziewane okoliczności życiowe. Uczestnik PPK w dowolnym momencie oszczędzania będzie mógł wnioskować o wypłatę do 25 proc. środków zgromadzonych na swoim rachunku w przypadku, gdy on sam, jego współmałżonek lub dziecko poważnie zachorują. Poważne zachorowanie obejmie trwałą niezdolność do pracy uprawniającą do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy (na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS) oraz wymienione w ustawie poważne stany chorobowe. W takich przypadkach wypłata, w zależności od wniosku uczestnika, będzie dokonywana jednorazowo albo w ratach. Nie będzie konieczny zwrot tych środków do systemu.
4. Zakup mieszkania. Wypłaty pieniędzy z PPK będzie można dokonać także w celu pokrycia wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu na zakup mieszkania lub budowę domu, o ile nie ukończyło się 45 lat (możliwa będzie wypłata do 100 proc. pieniędzy zgromadzonych na rachunku PPK z obowiązkiem zwrotu).

Podsumowanie

Wszyscy pracodawcy objęci obowiązkiem prowadzenia PPK powinni jak najszybciej podjąć kroki zmierzające do uruchomienia systemu w swojej firmie. Wdrożenie PPK jest bowiem dość skomplikowanym procesem, który, zwłaszcza w początkowej fazie, wymaga licznych interakcji i konsultacji z pracownikami. Ci zapewne będą podchodzić bardzo nieufnie do systemu i tylko konsekwentne przekonywanie o realnych możliwościach otrzymania dodatkowych pieniędzy na emeryturze może zachęcić ich do oszczędzania. Ciekawie i zachęcająco wygląda też możliwość pożyczenia pieniędzy z PPK w celu sfinansowania wkładu do zakupu mieszkania, choć co do zasady stoi ona w sprzeczności z ideą gromadzenia i pomnażania oszczędności na starość.

Na koniec warto też zwrócić uwagę na wyjaśnioną niedawno kwestię dotyczącą osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Z założenia osoby te nie będą objęte PPK. Natomiast dostaną możliwość zwiększenia wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Limit dla nich zostanie podniesiony z 1,2-krotności do 1,8-krotności średniego wynagrodzenia.