Praca zdalna a podatki – ryzyko powstania zakładu na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych

Czas czytania: 4 minuty.

Karolina BARTKOWIAK
Tax Supervisor w RSM Poland
 

W ostatnim czasie coraz większe zainteresowanie organów podatkowych budzi kwestia powstawania na terytorium Polski zakładów podatkowych zagranicznych przedsiębiorstw. Zagadnienie zagranicznego zakładu zwraca na siebie uwagę fiskusa, gdyż rzutuje na miejsce opodatkowania dochodów danego przedsiębiorstwa.

Zakład na gruncie CIT

Przypomnijmy – zgodnie z art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. 2021 poz. 1800 ze zm.; dalej: UPDOP) podatnicy, którzy nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu w Polsce wyłącznie od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Dotyczy to w szczególności dochodów (przychodów) z wszelkiego rodzaju działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – w tym uzyskanych poprzez położony Polsce zagraniczny zakład [ang. a permanent establishment (PE)].

Art. 4a pkt 11 UPDOP stanowi, że zagranicznym zakładem jest:

Stała placówka

Zakładem zagranicznym jest stała placówka, poprzez którą podmiot mający siedzibę lub zarząd na terytorium jednego państwa wykonuje całkowicie lub częściowo działalność na terytorium innego państwa. Do tej kategorii zaliczają się w szczególności oddział, przedstawicielstwo, biuro, fabryka, warsztat albo miejsce wydobywania bogactw naturalnych.

Plac budowy

Zarówno budowa, montaż, jak i instalacja, prowadzone na terytorium jednego państwa przez podmiot mający siedzibę lub zarząd na terytorium innego państwa, uznawane są za zagraniczny zakład.

Osoba

Zagraniczny zakład stanowi w świetle UPDOP osoba, która w imieniu i na rzecz podmiotu mającego siedzibę lub zarząd na terytorium jednego państwa działa na terytorium innego państwa, jeżeli osoba ta ma pełnomocnictwo do zawierania w jego imieniu umów i pełnomocnictwo to faktycznie wykonuje (tzw. przedstawiciel zależny).

Powyższą regulację należy stosować z uwzględnieniem właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska.

Warto podkreślić, że – zgodnie z przepisami – jeżeli osoba zatrudniona przez zagraniczny podmiot w Polsce będzie wykonywała jedynie czynności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym w stosunku do podstawowej działalności tego zagranicznego podmiotu, to nie będzie to równoznaczne z powstaniem zakładu podatkowego – ani w formie stałej placówki, ani w formie przedstawiciela zależnego.

Czy praca na Home Office może doprowadzić do powstania zakładu podatkowego?

Jak wygląda sytuacja w przypadku pracownika zatrudnionego w zagranicznym przedsiębiorstwie, który wykonuje swoje obowiązki w ramach pracy zdalnej (na zasadzie tzw. Home Office) na terytorium Polski? Organy podatkowe coraz częściej zajmują stanowisko, że w efekcie może to prowadzić do powstania zakładu podatkowego tego przedsiębiorstwa w Polsce. Rozpatrywane jest w tym przypadku zarówno istnienie tzw. zakładu osobowego (przedstawiciela zależnego), jak i istnienie stałej placówki w rozumieniu UPDOP.

W odniesieniu do tej ostatniej kwestii – tj. powstania stałej placówki – konieczne jest spełnienie łącznie następujących warunków:

• występuje placówka, czyli miejsce, gdzie określona działalność jest faktycznie prowadzona,
• placówka ta ma charakter stały,
• przez tę placówkę prowadzona jest całkowicie lub częściowo działalność gospodarcza, która nie ma charakteru wyłącznie pomocniczego czy przygotowawczego.

Uwzględniając powyższe przesłanki Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach orzekł całkiem niedawno, że praca zdalna może prowadzić do powstania zakładu podatkowego w formie stałej placówki (por. wyrok z 31 stycznia 2022 r., sygn. I SA/Gl 1340/21).

Co więcej zakład może powstać również na skutek prowadzenia działalności gospodarczej za pomocą zagranicznej strony internetowej, gdy strona ta służy do prowadzenia działalności usługowej lub handlowej oraz jest zmagazynowana w zagranicznym serwerze, zaś przedsiębiorca eksploatuje ten serwer oraz pomieszczenie, w którym serwer jest umieszczony.

Sama strona internetowa, bez serwera pozostającego do dyspozycji przedsiębiorstwa nie będzie już jednak stanowić zakładu – mowa o sytuacji, w której przedsiębiorca np. korzysta z cudzego serwera, przy czym sam nie dysponuje tym serwerem ani lokalem, w którym serwer się znajduje (por. Komentarz do Konwencji Modelowej OECD; R. Pioterczak Zakład, oddział i przedstawicielstwo - opodatkowanie dochodu zagranicznego przedsiębiorcy. Zdefiniowanie pojęcia zakładu; opubl. ABC, LEX).

Praca zdalna w czasie pandemii

W związku z sytuacją pandemiczną, Sekretariat OECD wydał dokument (Analysis of Tax Treaties and the Impact of the Covid-19 Crisis), w którym wskazano na fakt, że aktualnie praca w warunkach Home Office wynika często z restrykcji pandemicznych obowiązujących w danym kraju, lub podyktowana jest troską o bezpieczeństwo pracowników.

Analysis of Tax Treaties and the Impact of the Covid-19 Crisis wskazuje, że jeśli praca zdalna w danym przedsiębiorstwie ma charakter przejściowy, zaś pracodawca w kraju swojej siedziby w dalszym ciągu utrzymuje biuro, do którego pracownicy powrócą po zakończeniu pandemii, to ryzyko powstania zakładu jest niższe.

Dokument ten ma niewątpliwie na celu ograniczenie ryzyk związanych z prowadzeniem biznesu w okresie pandemii.  Niemniej, zagadnienie powstawania zakładu podatkowego jest i nadal będzie niezwykle aktualne i ważkie, gdyż w wielu przypadkach praca zdalna pozostanie z nami na dłużej. Nie ma już żadnych wątpliwości, że Home Office będzie – także po zakończeniu pandemii – jedną z typowych form organizacji pracy, także w strukturze międzynarodowej.

Ze względu na dużą złożoność problemu zalecamy w każdym przypadku weryfikację ryzyka powstania zakładu podatkowego. Jeżeli chcieliby Państwo skorzystać z indywidualnej porady w tym zakresie – zapraszamy do kontaktu.