Co grozi za niezłożenie sprawozdania finansowego?

Karina KOPCZYŃSKA
Accounting Senior w RSM Poland

Zanim odpowiemy na pytanie, co grozi jednostkom za niezłożenie sprawozdania finansowego, przypomnijmy parę kwestii dotyczących samego sprawozdania.

Co na to ustawa?

Głównym źródłem zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych  i sporządzania sprawozdania finansowego jest Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (tekst jednolity: Dz. U. 2013, poz. 330 ze zm.). To w niej znajdziemy odpowiedzi na szereg pytań związanych z obowiązkami nałożonymi na spółki w zakresie rachunkowości i sprawozdawczości.

Czym tak naprawdę jest sprawozdanie finansowe? Jest ono zbiorem danych i informacji odzwierciedlających rzeczywistą sytuację majątkową i finansową jednostki. Kto je sporządza? Sprawozdanie finansowe sporządzają podmioty prowadzące księgi rachunkowe. Kto odpowiada za jego sporządzenie? Za sporządzenie sprawozdania finansowego odpowiada kierownik jednostki (w spółce kapitałowej jest nim członek zarządu lub innego organu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – to wszyscy członkowie tego organu, w spółce jawnej czy cywilnej – są to wspólnicy zarządzający sprawami spółki, w spółce partnerskiej – wspólnicy prowadzący sprawy spółki albo zarząd, w spółce komandytowej albo komandytowo-akcyjnej – komplementariusze prowadzący sprawy spółki). Kierownik jednostki jest też zobligowany do przekazania sprawozdania finansowego właściwym organom podmiotu do zatwierdzenia. W jakim terminie sprawozdanie finansowe powinno być sporządzone? W ciągu trzech miesięcy od dnia bilansowego. Kiedy z kolei powinno zostać zatwierdzone? W ciągu sześciu miesięcy od zakończenia roku obrotowego.

I to właśnie od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego rozpoczynają bieg dwa terminy: do złożenia  wymaganych dokumentów w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz właściwym dla podmiotu urzędzie skarbowym. Na złożenie wniosku o dokonanie wpisu w rejestrze i przedłożenie rocznego sprawozdania finansowego, opinii biegłego rewidenta, jeżeli sprawozdanie podlegało badaniu, odpisu uchwały bądź postanowienia o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku/pokryciu straty, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 49 ust. 1 Ustawy o rachunkowości, także sprawozdania z działalności – spółki handlowe  mają 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania. Termin na złożenie dokumentów w  urzędzie skarbowym wynosi z kolei 10 dni. Obowiązki w zakresie dopilnowania ustawowych terminów należą również do zadań kierownika jednostki.

Za niezłożenie sprawozdania nawet likwidacja

Art. 79 pkt. 4 Ustawy o rachunkowości wskazuje, że ten kto wbrew przepisom ustawy nie składa sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym dokonuje przestępstwa, co skutkuje odpowiedzialnością karną: grzywną albo karą ograniczenia wolności. Zgodnie z art. 33 § 1 Kodeksu karnego (ustawa z 6 czerwca 1997 r. tekst jednolity: Dz. U. 1997 nr 88, poz. 553 ze zm.), grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy - kierownika jednostki, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe, przy czym stawka dzienna nie może być niższa niż 10 zł, ani też nie może przekraczać 2.000 zł. Najniższa grzywna wyniesie zatem 100 zł (10 stawek × 10 zł), a najwyższa – 1.080.000 zł (540 stawek × 2.000 zł). Kara ograniczenia wolności potrwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 2 lata.

Sankcje za niezłożenie sprawozdania finansowego wynikają też z Kodeksu karnego skarbowego. Z dniem 1 stycznia 2015 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Kodeks karny skarbowy (ustawa z dnia 10 września 1999 r. tekst jednolity: Dz. U. 2014, poz. 101 ze zm.) wg której, zgodnie z art. 80b, niezłożenie sprawozdania finansowego do urzędu skarbowego jest traktowane jako wykroczenie skarbowe i grozi za nie grzywna w wymiarze od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w roku 2015 jest to kwota od 175 zł do 35.000 zł).

Sankcje za niezłożenie sprawozdania finansowego niesie także Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym (ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. tekst jednolity: Dz. U. 1997 nr 121, poz. 769). Wszystkim podmiotom, które nie składają w terminie sprawozdań finansowych, grozi grzywna przewidziana w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji świadczeń niepieniężnych. Grzywna nakładana jest przez sąd rejestrowy na podstawie Ustawy o KRS. Zgodnie z art. 24 ust. 1 powyższej ustawy w razie stwierdzenia, że sprawozdania finansowego nie złożono mimo upływu terminu, sąd wzywa obowiązanych do jego złożenia, wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin, pod rygorem zastosowania grzywny przewidzianej w przepisach KPC o egzekucji świadczeń niepieniężnych. Zgodnie z art. 1052 KPC (ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. tekst jednolity: Dz. U. 2014, poz. 101 ze zm.) w jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 10.000 zł, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. W sytuacji, gdy mimo zastosowania grzywien osoba prawna nadal nie złoży sprawozdania, sąd rejestrowy może zgodnie z art. 26 Ustawy o KRS ustanowić dla niej kuratora na okres maksymalnie 1 roku i 6 miesięcy, który w ostateczności może podjąć kroki zmierzające do likwidacji osoby prawnej. W razie natomiast, gdy mimo stosowania grzywien osobowa spółka handlowa wpisana do rejestru nadal nie będzie wykonywać obowiązku złożenia sprawozdania finansowego, sąd rejestrowy może z urzędu, z ważnych powodów, orzec o rozwiązaniu spółki oraz ustanowić likwidatora (art. 25 Ustawy o KRS).  Od stycznia 2015 roku sądy rejestrowe mogą wszczynać postępowania mające na celu wykreślenie z rejestru podmiotu, który nie wypełnia swoich obowiązków.

Z pomocą czynny żal

Kto nie zdążył dopełnić obowiązku złożenia sprawozdania finansowego winien to uczynić jak najszybciej. Powinien także poddać się instytucji tzw. czynnego żalu w urzędzie skarbowym, by złagodzić konsekwencje popełnionego czynu zabronionego. Do sądu może również złożyć wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego. Sąd, badając szereg przesłanek zawartych w art. 66 Kodeksu karnego,  ostatecznie zadecyduje wyrokiem, czy sprawę niedopełnienia obowiązku w zakresie złożenia sprawozdania finansowego umorzyć. I będzie to jedyna możliwość uniknięcia kary.