Tax Alert 9/2015

Co zmieni ustawa o administracji podatkowej?

Dnia 31 lipca 2015 roku Prezydent podpisał ustawę o administracji podatkowej, która zastąpi dotychczas obowiązującą ustawę o urzędach i izbach skarbowych. Głównym celem nowych przepisów jest poprawa obsługi podatników oraz usprawnienie działania organów podatkowych. W poniższym Tax Alercie zwrócimy uwagę na te regulacje, które mogą być szczególnie istotne z Państwa punktu widzenia.

Centrum obsługi w każdym urzędzie skarbowym

Ustawa o administracji podatkowej (dalej: UOAP) wprowadza szereg zmian w obszarze obsługi podatników, które mają ułatwić i zachęcić podatników do prawidłowego i dobrowolnego wykonywania obowiązków podatkowych. Przede wszystkim, nowy akt przewiduje utworzenie systemu obsługi i wsparcia podatnika. Podejście do podatnika jako klienta ma być indywidualne i bezpośrednie, dlatego w każdym urzędzie skarbowym powstanie centrum obsługi. Zgodnie z art. 18 ust. 1 UOAP obsługa i wsparcie w centrum obsługi polegać będzie m.in. na:

• przyjmowaniu podań i deklaracji, wydawaniu zaświadczeń oraz udzielaniu wyjaśnień
  w zakresie przepisów prawa podatkowego, w tym także podmiotom, które zamierzają podjąć działalność gospodarczą;
• przyjmowaniu podań, deklaracji i zgłoszeń określonych w odrębnych przepisach, t.j. w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz w ustawie o podatku akcyzowym m.in. dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych związanych z ubezpieczeniem społecznym, deklaracji podatkowych z zakresu podatku akcyzowego;
• zapewnieniu stanowiska komputerowego z dostępem do portalu podatkowego;
• informowaniu o danych kontaktowych właściwych organów wraz ze wskazaniem zakresu ich kompetencji.

W świetle przepisów nowej ustawy podatnik będzie mógł udać się do dowolnego urzędu skarbowego, bez względu na miejsce swojego zamieszkania. To oznacza, że niezależnie od właściwości miejscowej organu podatkowego każdy urząd skarbowy będzie przyjmował podania, deklaracje i zgłoszenia, również w zakresie właściwości organów podatkowych właściwych w zakresie akcyzy, a także Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wydawał zaświadczenia oraz udzielał wyjaśnień w zakresie przepisów prawa podatkowego (art. 18 ust. 2 UOAP).

Asystent podatkowy na start

Jednym z istotniejszych rozwiązań, wprowadzonych przepisami nowej ustawy jest utworzenie na podstawie art. 19 UOAP instytucji asystenta podatkowego, którego zadaniem będzie udzielanie pomocy mikroprzedsiębiorcy rozpoczynającemu prowadzenie działalności gospodarczej na okres nie dłuższy niż 18 miesięcy, licząc od dnia wydania podatnikowi potwierdzenia nadania NIP. Asystent podatkowy będzie wyznaczany na wniosek podatnika przez naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach podatku dochodowego, w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania tego wniosku. Ponadto, mając na względzie ważny interes podatników lub interes publiczny, Minister Finansów może określić
w drodze rozporządzenia inną kategorię podatników, która będzie mogła skorzystać z pomocy asystenta podatkowego. Podkreślenia wymaga charakter funkcji asystenta podatkowego, który nie będzie świadczył usług z zakresu doradztwa podatkowego. Asystent będzie natomiast udzielał bieżącego wsparcia w zakresie udzielania informacji o sposobie wypełniania deklaracji podatkowych, informacji w indywidualnych sprawach, w tym dotyczących rodzaju oraz formy opodatkowania, informacji o terminach, zasadach korzystania z ulg podatkowych oraz ogólnych informacji w zakresie rodzaju spraw załatwianych przez inne instytucje.

Dyrektor Biura Krajowej Informacji Podatkowej

Na mocy art. 7 UOAP zostanie wyodrębniony nowy organ administracji podatkowej – Dyrektor Biura Krajowej Informacji Podatkowej (DBKIP). Istotnym zadaniem nowego organu będzie wydawanie interpretacji indywidualnych przepisów prawa podatkowego, które w praktyce realizowane będzie przez biura Krajowej Informacji Podatkowej. DBKIP będzie odpowiedzialny również za zapewnienie jednolitej i powszechnie dostępnej informacji podatkowej. W tym celu zostanie utworzona m.in. elektroniczna Baza Wiedzy Administracji Podatkowej, udostępniana za pośrednictwem Portalu Podatkowego, której administratorem będzie właśnie DBKIP. W Bazie Wiedzy będą zamieszczane w szczególności: interpretacje ogólne, interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego, orzeczenia sądów i trybunałów istotne w zakresie przepisów prawa podatkowego oraz broszury informacyjne w sprawach podatków (art. 17 UOAP).

Pozostałe wybrane zmiany

Poza przepisami merytorycznymi UOAP wprowadza sporo zmian w przepisach innych ustaw, głównie o charakterze dostosowującym i porządkowym. Jednocześnie część zmian wykracza poza unormowania UOAP, wprowadzając nowe regulacje.

Ciekawym novum jest przekazanie naczelnikom urzędów skarbowych zadań wojewodów związanych z wykonywaniem funkcji wierzyciela w sprawach o wykroczenia, które stanowią dochód budżetu państwa, z wyłączeniem grzywien nakładanych przez organy Inspekcji Transportu Drogowego (art. 5 w § 1 w pkt 5 UPEA). Celem tej zmiany jest z pewnością poprawa skuteczności i szybkości egzekwowania należności budżetowych.

Dodatkowo określony wcześniej w ustawie o urzędach i izbach skarbowych katalog kategorii podatników obsługiwanych przez tzw. wyspecjalizowane urzędy skarbowe został przeniesiony na poziom rozporządzenia (art. 14 ust. 4 UOAP). Zmiana zapewni Ministrowi Finansów większy wpływ na ustalanie katalogu podatników i płatników wymagających obsługi przez wyspecjalizowany urząd skarbowy.

UOAP przewiduje również powstanie nowego narzędzia informatycznego w postaci Centralnego Rejestru Danych Podatkowych (CRDP), prowadzonego przez Ministra Finansów (art. 15 UOAP). Rejestr ten będzie służyć gromadzeniu i przetwarzaniu wszelkich danych wynikających m.in. z deklaracji podatkowych, decyzji, postanowień oraz innych dokumentów związanych z obowiązkami wynikającymi z przepisów prawa podatkowego, umożliwiając tym samym wymianę informacji między urzędami, a w konsekwencji obsługę podatników, niezależnie od miejsce zamieszkania. Dodatkowo z CRDP będą mogły korzystać także inne organy m. in. organy kontroli skarbowej, organy Służby Celnej, Generalny Inspektor Informacji Finansowej.

Warto zwrócić uwagę na art. 39 UOAP, który zawiera nowelizację ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: UPEA). Przepis ten przewiduje m.in. możliwość podejmowania przez wierzycieli działań informacyjnych, zmierzających do dobrowolnego wykonania przez zobowiązanego obowiązku jeszcze przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego (art. 6 § 1b UPEA), wyjątki od zasady obowiązkowego prowadzenia egzekucji (art. 29 § 2 UPEA) oraz obowiązek podania przez wierzyciela w tytule wykonawczym numeru NIP lub PESEL zobowiązanego (27 § 1 pkt 2 UPEA).

Wejście w życie nowej ustawy

Nie wszystkie regulacje ustawy o administracji podatkowej zaczną obowiązywać jednocześnie. Zasadniczo nowa ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., jednak niektóre jej zapisy zaczną obowiązywać od 1 września 2015 r. lub 1 kwietnia 2016 r.

Większość przedstawionych powyżej przepisów, tj. dotyczących systemu obsługi i wsparcia podatników (art. 18 ust. 1 UOAP), zniesienia rejonizacji urzędów skarbowych (art. 18 ust. 2 UOAP), możliwości załatwienia w centrum usług spraw dotyczących składek ZUS (art. 47 UOAP) czy podatku akcyzowego (art. 54) oraz utworzenia CRDP (art. 15 i 66 UOAP) będzie obowiązywać już od początku września bieżącego roku.

Podsumowując, przyjęte regulacje należy ocenić przychylnie. Wprowadzone zmiany, w szczególności stworzenie możliwości załatwienia spraw podatkowych, ZUS-owskich, jak i dotyczących akcyzy w jednym miejscu, bez względu na miejsce zamieszkania oraz zapewnienie wsparcia asystenta podatkowego przedsiębiorcom na początku ich biznesowej drogi wydaje się być dużym ułatwieniem. Miejmy nadzieję, że omówione rozwiązania wpłyną pozytywnie nie tylko na efektywność poboru podatków, ale także na poprawą relacji na linii podatnik – urząd.