WHT i opinia o stosowaniu preferencji w podatku u źródła – praktyczne aspekty składania wniosku

W artykule odpowiadamy na pytania:

• Jakie warunki spełnić trzeba by uzyskać korzyści podatkowe zapewniane przez uzyskanie opinii o stosowaniu preferencji?
• Jak krok po kroku wygląda procedura uzyskiwania opinii upraszczającej rozliczanie WHT?

Opinia o stosowaniu preferencji pozwala podatnikom korzystać z preferencji w podatku u źródła bez stosowania mechanizmu „pay and refund”. Jest to rozwiązanie korzystne w szczególności dla podmiotów, które dokonują częstych płatności na rzecz podmiotów powiązanych z siedzibą za granicą. Jak więc w praktyce wygląda proces ubiegania się o opinię w Polsce? Czy dopełnienie formalnych warunków wniosku i uzyskanie pozytywnej opinii jest łatwym zadaniem?

W jaki sposób składa się wniosek o wydanie wiążącej opinii o stosowaniu preferencji?

W celu uzyskania opinii o stosowaniu preferencji konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku. 

Wniosek składa się w postaci elektronicznej, w formie odpowiadającej strukturze logicznej dostępnej w Biuletynie Informacji Publicznej (który znajduje się na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych). 

Oznacza to, że, aby korzystać z preferencji w WHT bez stosowania mechanizmu pay & refund, powinniśmy złożyć ten wniosek poprzez wypełnienie i wysłanie do Lubelskiego Urzędu Skarbowego odpowiedniego formularza. Rodzaj formularza, na którym powinien zostać złożony wniosek, zależy od rodzaju podmiotu, który jest wnioskodawcą. 

W przypadku, gdy wniosek jest składany przez:

• płatnika – odpowiednim formularzem jest formularz WH-WOP,
• podatnika – odpowiednim formularzem jest formularz WH-WOZ,
• podmiot dokonujący wypłaty należności za pośrednictwem podmiotów prowadzących rachunki papierów wartościowych albo rachunki zbiorcze – odpowiednim formularzem jest formularz WHWOE.

Do 2024 r. powyższe formularze można było wypełnić poprzez stronę Ministerstwa Finansów, w formacie .xml lub poprzez formularz dostępny w formacie .pdf. Od stycznia 2024 r. istnieje tylko możliwość wypełnienia formularza dostępnego na stronie Ministerstwa Finansów.

Należy pamiętać, że w taki sam sposób składane jest ewentualne uzupełnienie wniosku w zakresie przedstawienia organowi podatkowemu dalszych faktów oraz przekazania uzupełniającej dokumentacji. 

Jakie informacje należy podać we wniosku o wydanie opinii? 

Choć informacje, które mają być wskazane we wniosku o wydanie opinii o stosowaniu preferencji, różnią się w zależności od rodzaju wniosku (choć różnice te są raczej symboliczne).

Formularz wymaga od nas podania dość podstawowych informacji dotyczących płatnika, podatnika i przedmiotu wniosku. Wpisujemy w nim:

• cel i miejsce złożenia wniosku,
• dane identyfikacyjne płatnika/podatnika/emitenta/podmiotu dokonującego wypłaty należności za pośrednictwem podmiotów prowadzących rachunki papierów wartościowych albo rachunki zbiorcze,
• treść wniosku,
• umotywowanie wniosku,
• dane kontaktowe,
• informacja o załączonych kopiach dokumentów,
• oświadczenie, że fakty przedstawione we wniosku o wydanie opinii o stosowaniu preferencji są zgodne z prawdą, oraz że dokumentacja załączona do wniosku jest zgodna z oryginałem.

Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku o wydanie opinii o stosowaniu preferencji?

Ustawa o CIT nie zawiera katalogu dokumentów, które powinny zostać załączone do wniosku. W poprzednich latach organy podatkowe uznawały za wystarczające bardzo podstawowe dokumenty dotyczące danego podatnika. Były nimi:

• aktualny certyfikat rezydencji podatnika,
• wypis z rejestru przedsiębiorców właściwego dla podatnika,
• dokument bankowy potwierdzający posiadanie przez podatnika rachunku bankowego w kraju siedziby,
• oświadczenie podatnika o podsiadaniu statusu rzeczywistego właściciela otrzymywanych należności,
• umowa spółki,
• bilans,
• umowa pożyczki/licencyjna (w przypadku wypłat odsetek lub należności licencyjnych). 

Niestety – w ostatnim czasie obserwujemy zaostrzenie podejścia Lubelskiego Urzędu Skarbowego do wnioskodawców. Organ ten, w celu przeanalizowania prawa do zastosowania preferencji w podatku u źródła, o której mowa we wniosku, wymaga coraz większej liczby szczegółowych dokumentów dotyczących podatnika (w tym dokumentów potwierdzających prowadzenie przez podatnika rzeczywistej działalności gospodarczej). Co istotne, w przypadku, gdy dokumenty zostały wydane w języku obcym, wnioskodawca ma obowiązek przekazać urzędnikom ich tłumaczenia na język polski. W przypadku dokumentów urzędowych konieczne jest w tym przypadku tłumaczenie przysięgłe. 

W jaki sposób umotywować wniosek o wydanie opinii?

We wniosku o wydanie opinii o stosowaniu preferencji podmiot składający wniosek musi wykazać, że spełnione zostały przez niego warunki do zastosowania zwolnienia na podstawie ustawy o CIT (wskazane w art. 21 ust. 3 oraz art. 22 ust. 4 ustawy o CIT) albo warunki do zastosowania postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. 

W praktyce umotywowanie wniosku polega na wskazaniu w jego treści odpowiedniej argumentacji dla spełnienia każdego z warunków do zastosowania preferencji oraz poparciu tej argumentacji odpowiednimi dokumentami.  

Czy organy podatkowe chętnie wydają opinie?

Do niedawna Lubelski Urząd Skarbowy bez większych problemów wydawał opinie o stosowaniu preferencji. Jednak w ostatnim czasie mamy do czynienia ze wzrostem odmów wydania opinii o stosowaniu preferencji w zakresie możliwości stosowania zwolnienia na podstawie ustawy o CIT. Wynika to zarówno z samego faktu zaostrzenia podejścia urzędu skarbowego, jak i tego, że postępowanie to aprobowane jest przez sądy administracyjne (zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie jak i Naczelny Sąd Administracyjny). 

Organy podatkowe w odmowach wydania opinii najczęściej powołują się na:

• niespełnienie warunków:
  • podlegania opodatkowaniu i niekorzystania ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania (ponieważ podmiot zdaniem organów w rzeczywistości nie podlega efektywnemu opodatkowaniu),
  • posiadania statusu rzeczywistego właściciela w odniesieniu do otrzymywanych należności,
• istnienie uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem rzeczywistym dołączonego do wniosku oświadczenia podatnika, że jest rzeczywistym właścicielem otrzymywanych należności,
• istnienie uzasadnionego przypuszczenia, że podatnik nie prowadzi rzeczywistej działalności gospodarczej w kraju siedziby. 

Warunek podlegania opodatkowaniu i niekorzystania ze zwolnienia z opodatkowania dopiero od niedawna jest przez organy podatkowe rozumiany jako podleganie efektywnemu opodatkowaniu. Niestety, sądy administracyjne zaczynają podzielać tę interpretację, co wynika np. z wyroku NSA z 19 grudnia 2023 r. o sygn. II FSK 27/23. NSA wskazał w nim, że jeśli na przestrzeni kilku lat podatnik nie wykazuje zapłaconego podatku dochodowego, to istnieje uzasadniona wątpliwość czy warunek efektywnego opodatkowania rzeczywiście jest spełniony. 

NSA w wyrokach z 19 grudnia 2023 r. (o sygn. II FSK 27/23, II FSK 28/23 oraz II FSK 29/23) zgodził się także z rygorystycznym stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe w zakresie warunków pozwalających na uznanie podmiotu za rzeczywistego właściciela należności. 

Wskazuje się, że podmiot otrzymujący należności nie prowadzi rzeczywistej działalności gospodarczej w państwie siedziby, jeśli, m.in.:

• nie zatrudnia pracowników,
• posiada siedzibę pod tym samym adresem co inne podmioty z grupy,
• osiąga zyski kapitałowe, które są nieproporcjonalne do zysków z działalności operacyjnej,
• przekazuje w całości lub prawie w całości otrzymane należności do udziałowca,
• posiada tych samych członków zarządu, co inne podmioty w grupie. 

Niestety – takie podejście powoduje, że problemy z uzyskaniem opinii o stosowaniu preferencji mogą mieć przede wszystkim podmioty holdingowe, szczególne te z siedzibą w Królestwie Niderlandów, Luksemburgu czy na Cyprze.  

Należy również pamiętać, że – w przypadku wypłaty dywidendy – pomimo tego, że w art. 22 ust. 4 ustawy o CIT brak warunku o posiadaniu przez podatnika statusu rzeczywistego właściciela, w celu zastosowania zwolnienia konieczne jest spełnienie tego warunku. Organy podatkowe (i niestety coraz częściej również sądy administracyjne) wskazują bowiem, że badanie statusu rzeczywistego właściciela jest konieczne w celu dochowania należytej staranności. 

Czy uzyskanie opinii bez wsparcia doradcy podatkowego jest możliwe?

Biorąc pod uwagę stanowisko prezentowane przez organy podatkowe, najnowsze orzecznictwo sądów administracyjnych oraz nasze doświadczenie, uzyskanie opinii bez wsparcia ze strony doświadczonego doradcy podatkowego może być znacznie utrudnione. Wsparcie doradcy pozwala na odpowiednie sformułowanie oraz uzasadnienie wniosku i ustalenie, które dokumenty do niego załączyć. 

Po pomoc w szczególności powinny zwrócić się podmioty wypłacające należności na rzecz spółek holdingowych, które są jednymi z bardziej poszkodowanych przez rygorystyczne podejście organów.