Relokacja pracownika w praktyce – aspekty podatkowe i nie tylko (cz. 1). O rezydencji podatkowej słów kilka

Jedną z konsekwencji rozwoju gospodarczego są niewątpliwie inwestycje zagranicznych podmiotów na polskim rynku i inwestowanie polskich przedsiębiorców za granicą. Wiele zagranicznych firm korzysta przy tym z bogatych zasobów dobrze wykształconych i doświadczonych specjalistów z polskiego rynku pracy, z kolei polscy inwestorzy szukają współpracowników z odpowiednimi kwalifikacjami na początkowo obcych dla siebie rynkach. W efekcie zauważyć można znaczny wzrost zatrudnienia polskich pracowników w zagranicznych firmach i odwrotnie. Specjaliści mogą świadczyć pracę praktycznie w dowolnym miejscu na świecie (na przykład zdalnie, w trybie home office), często na terytorium dwóch lub więcej państw.

W związku z tym powstaje wiele wątpliwości dotyczących właściwego sposobu rozliczania dochodów z tej pracy oraz określenia kraju, w którym pracownik powinien podlegać ubezpieczeniu społecznemu. Przygotowaliśmy więc dla Państwa cykl artykułów, w których poruszymy istotne zagadnienia związane z problematyką relokacji pracowników, ustalaniem, czy i gdzie ciąży na nich nieograniczony obowiązek podatkowy oraz zwrócimy uwagę na inne kwestie prawne, które zainteresują zarówno samych zatrudnionych, jak i zagranicznych pracodawców.

W pierwszej odsłonie cyklu przyjrzymy się właściwemu określeniu tak zwanej rezydencji podatkowej pracownika oraz jej konsekwencjom.

Co to jest rezydencja podatkowa?

Rezydencja podatkowa to nic innego jak miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na terytorium danego kraju. Zgodnie z przepisami podatkowymi, osoba ma miejsce zamieszkania w Polsce, jeżeli:

1. posiada w Polsce tzw. centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (który co do zasady jest tożsamy z rokiem kalendarzowym).

Wystarczy przy tym, aby tylko jeden z dwóch wyżej wymienionych warunków został spełniony. O ile drugie z wymienionych kryteriów jest w miarę jasne, o tyle znaczenie określenia „ośrodek interesów życiowych” może budzić wątpliwości.

Czym jest ośrodek interesów życiowych?

Nasze centrum interesów życiowych to miejsce, z którym łączą nas silne powiązania osobiste lub ekonomiczne, przez które należy rozumieć na przykład powiązania rodzinne (tzw. ognisko domowe) i towarzyskie, aktywność m.in. polityczną i kulturalną oraz zarobkową, zaplecze finansowe, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe, itp.

Przy określaniu ośrodka interesów życiowych należy więc wziąć pod uwagę takie okoliczności jak: miejsce przebywania najbliższych (np. żony, dzieci), położenie posiadanego majątku (np. nieruchomości), czy też podejmowaną aktywność.

Dlaczego określenie rezydencji podatkowej jest istotne?

Jeżeli osoba posiada w Polsce rezydencję podatkową, to posiada tu również nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że musi wykazać i opodatkować w kraju wszystkie swoje dochody: zarówno te uzyskane w Polsce, jak i te uzyskane za granicą (w tym dochody z pracy).

Niekiedy prowadzi to do sytuacji, w której ten sam dochód musiałby być opodatkowany dwukrotnie, tj. w państwie miejsca zamieszkania danej osoby oraz w państwie, w którym znajduje się źródło uzyskanego przez nią dochodu. Opodatkowaniu tego samego dochodu (np. wynagrodzenia za pracę) w dwóch krajach zapobiegają jednak umowy międzynarodowe podpisane przez Polskę z innymi państwami, które zawierają m.in. zapisy dotyczące miejsca opodatkowania np. pracy najemnej wykonywanej na terytorium drugiego kraju (strony umowy). Tym umowom o unikaniu podwójnego opodatkowania poświęcona będzie kolejna odsłona naszego cyklu. Już teraz zapraszamy serdecznie do uważnej lektury!