Wypadek przy pracy za granicą – o czym warto pamiętać?

Czas czytania: 3 minuty.

Zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Pracownik może ulec wypadkowi podczas pracy zarówno w Polsce, jak i w trakcie pełnienia obowiązków służbowych za granicą – między innymi podczas podróży służbowej, oddelegowania lub w związku z wykonywaniem pracy zdalnej. 

Świadczenie z tytułu wypadku przy pracy – kto wypłaca odszkodowanie za wypadek?

Stwierdzenie, że pracownik uległ wypadkowi przy pracy będzie stanowiło podstawę do ubiegania się przez pracownika lub jego rodzinę o określone świadczenia wypadkowe. Warto zaznaczyć, iż należne za wypadek odszkodowanie (lub inną forę wsparcia) przyznaje się w ramach systemu zabezpieczenia społecznego, któremu podlegał ubezpieczony pracownik w czasie wystąpienia zdarzenia wypadkowego. Nawet jeśli dane zdarzenie nie stanowi wypadku przy pracy w rozumieniu ustawy, będzie determinowało określone obowiązki pracodawcy związane z przeprowadzeniem odpowiednich czynności mających na celu – między innymi – ustalenie okoliczności wypadku przy pracy, w tym także jego przyczyny.

Świadczenia z zabezpieczenia społecznego – również z tytułu wypadku przy pracy – przyznawane są według zasad wynikających z ustawodawstwa państwa członkowskiego, któremu w momencie zajścia zdarzenia podlegał pracownik. Jeżeli uległ on wypadkowi w trakcie wykonywania pracy za granicą, ale z tytułu tej pracy podlegał ubezpieczeniom społecznym w Polsce, to będzie się mógł ubiegać o przysługujące mu świadczenia powypadkowe w ZUS.

Z kolei w sytuacji, gdy pracownik podlegał ubezpieczeniom społecznym w państwie wykonywania pracy, to instytucja ubezpieczeniowa tego państwa będzie miała kompetencję do rozpatrzenia i ustalenia prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy.

Co do zasady, pracownicy podlegają ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym wykonują pracę. Istnieje jednak szereg wyjątków, między innymi w sytuacji oddelegowania pracownika do pracy w innym państwie członkowskim.

Jeżeli oddelegowanie pracownika nie przekracza okresu 24 miesięcy, to co do zasady pracownik w dalszym ciągu podlega w zakresie ubezpieczeń społecznych ustawodawstwu państwa wysyłającego.

Jeśli zatem pracownik zatrudniony w Polsce i oddelegowany do pracy za granicą ulegnie wypadkowi przy pracy we wspomnianym powyżej czasie, to można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że będzie on w dalszym ciągu podlegał polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych, a ZUS będzie zobowiązany do rozpatrzenia i ustalenia prawa do świadczeń wypadkowych.

Wypadek przy pracy w trakcie trwania podróży służbowej

Warto zwrócić uwagę również na zdarzenie wypadkowe w trakcie trwania podróży służbowej.

Wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej, traktuje się na równi z wypadkiem przy pracy – chyba, że nie miał on związku z powierzonymi pracownikowi zadaniami.

Pojęcie wypadku podczas podróży służbowej jest szersze niż pojęcie wypadku przy pracy – ma związek nie tylko z samymi obowiązkami zawodowymi, ale również z wykonywaniem w czasie podróży służbowej powierzonych zadań. W celu uznania zdarzenia za pozostające w związku z podróżą służbową należy zbadać, jakie były okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy – a zwłaszcza, czy zachowanie pracownika miało związek z realizacją celu podróży służbowej. Wszystkie zachowania pracownika, które nie są konieczne z punktu widzenia celu i warunków odbywania podróży służbowej, mają prywatny charakter i nie są objęte postępowaniem powypadkowym.

Co jednak istotne, wypadkiem podczas podróży służbowej mogą być zdarzenia, do których doszło wskutek realizacji przez pracownika normalnych potrzeb życiowych. Ważne jest ponadto to, że w trakcie zagranicznej podróży służbowej pracownik pozostaje objęty ustawodawstwem państwa pochodzenia.

Czy za wypadek w trakcie trwania pracy zdalnej za granicą należy się świadczenie wypadkowe?

W trakcie wykonywania przez pracownika pracy zdalnej za granicą, pracownikowi będą przysługiwać takie same świadczenia wypadkowe jak w razie wypadku przy pracy stacjonarnej, o ile wykonywanie pracy zdalnej za granicą było uzgodnione z pracodawcą. Jeśli zaistnieje zdarzenie wypadkowe, przyznanie i wypłacanie świadczeń wypadkowych będzie zależało od ustawodawstwa państwa, któremu pracownik podlega. Pracodawca powinien powołać zespół powypadkowy, a ten – przeprowadzić oględziny miejsca wypadku w celu ustalenia okoliczności, analogicznie jak w przypadku zdarzenia zaistniałego podczas pracy stacjonarnej. Zespół może jednak odstąpić od dokonywania oględzin, jeżeli uzna, że okoliczności i przyczyny wypadku nie budzą jego wątpliwości.

Świadczenia przysługujące pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, w dużej mierze zależą od doznanego uszczerbku na zdrowiu, charakteru zleconych zadań oraz tytułu pobytu pracownika za granicą. Warto mieć to na uwadze przed podjęciem decyzji o pracy za granicą oraz skonsultować prawa i obowiązki spoczywające na pracodawcy oraz na pracowniku z doświadczonymi doradcami.