Tax Alert 5/2015

Zmiany w VAT od lipca 2015 roku

Już od 1 lipca 2015 roku wprowadzone zostaną kolejne zmiany w ustawie o podatku od towarów i usług (dalej: UPTU). Pod koniec kwietnia Prezydent podpisał ustawę z dnia 9 kwietnia 2015 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 605), która nowelizuje przepisy m.in. w zakresie  mechanizmu odwrotnego obciążenia, odpowiedzialności solidarnej, ulgi na złe długi czy też możliwości stosowania proporcji przy odliczaniu podatku naliczonego. W poniższym Tax Alercie przedstawiamy Państwu najważniejsze zmiany, które już niebawem wejdą w życie.

Mechanizm odwrotnego obciążenia

Załącznik nr 11 do UPTU, zawierający katalog towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia, zostaje uzupełniony o nowe grupy artykułów. Zobowiązanym do rozliczenia podatku należnego będzie nabywca:

• arkuszy żeberkowanych ze stali niestopowej,
• złota inwestycyjnego oraz złota nieobrobionego plastycznie lub w postaci półproduktu bądź w postaci proszku (ale o próbie większej niż 325 tysięcznych),
• biżuterii i wyrobów jubilerskich ze złota i srebra lub platerowanych metalem szlachetnym o wysokiej próbie (325 tysięcznych lub większej),
• półproduktów z metali nieszlachetnych platerowanych srebrem oraz metali nieszlachetnych, srebra lub złota platerowanego platyną;
• laptopów i notebooków o masie równej lub mniejszej niż 10 kg, tabletów, telefonów komórkowych, w tym smartfonów,
• konsoli do gier wideo oraz pozostałych urządzeń z elektronicznym wyświetlaczem do gier zręcznościowych lub hazardowych.

Doprecyzować przy tym należy, że stosownie do nowego art. 17 ust. 1c UPTU, w przypadku powyższych artykułów elektronicznych mechanizm odwrotnego obciążenia będzie miał zastosowanie dopiero wówczas, gdy łączna wartość tych towarów w ramach tzw. jednolitej gospodarczo transakcji przekroczy kwotę 20 000 zł netto. Pod tym nowo wprowadzonym pojęciem należy rozumieć taką transakcję lub umowę, która stanowi jedną całość w rozumieniu ekonomicznym, niezależnie od tego, w ilu transzach dany towar będzie dostarczany, czy też iloma fakturami udokumentowany.

Ponadto z dniem 1 lipca 2015 roku mechanizm odwrotnego obciążenia przestanie mieć zastosowanie wobec zwolnionych podatników VAT. Ustawodawca określił, iż zobowiązanym do rozliczenia podatku należnego z tytułu dostaw towarów, o których mowa w załączniku nr 11 UPTU, będzie tylko nabywca zarejestrowany jako podatnik VAT czynny (art. 17 ust. 1 pkt 7 lit. b UPTU).

Bardzo istotnym novum wprowadzonym od lipca 2015 roku, będzie zobowiązanie dostawców tzw. towarów wrażliwych objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia do składania informacji podsumowujących w obrocie krajowym. Informacja taka będzie składana przez dostawców towarów za okresy rozliczeniowe, w których powstał obowiązek podatkowy z tytułu powyższych dostaw, w terminie do 25. dnia kolejnego okresu rozliczeniowego, na nowym druku VAT-27 (art. 101a UPTU).

Zmiany w zakresie odpowiedzialności solidarnej

Istota odpowiedzialności solidarnej polega na wspólnym ponoszeniu odpowiedzialności przez nabywcę i dostawcę za zaległości podatkowe dostawcy z tytułu VAT (w części przypadającej na dokonaną na rzecz tego konkretnego nabywcy dostawę).

Z dniem 1 lipca 2015 roku modyfikacji ulega kolejny załącznik do UPTU – tym razem część III załącznika nr 13. Przypomnijmy, że załącznik ten zawiera listę towarów wrażliwych, w związku z dostawą których nabywca ponosi odpowiedzialność solidarną. Stosownie do wprowadzanej nowelizacji załącznik został rozszerzony o 10 nowych pozycji, w tym m.in. nieobrobione metale nieszlachetne lub srebro i platyna, części biżuterii i części pozostałych wyrobów jubilerskich ze złota, czy też aparaty fotograficzne cyfrowe i kamery cyfrowe.

Zmiany nastąpią również w zakresie systemu kaucji gwarancyjnej. Dla przypomnienia, wpłata przez dostawcę tzw. kaucji gwarancyjnej zwalnia nabywców towarów określonych w załączniku nr 13 do UPTU z odpowiedzialności solidarnej. Od 1 lipca 2015 roku podwyższono kwotę kaucji gwarancyjnej wpłacanej przez podmioty handlujące paliwami. W ich przypadku kaucja minimalna wyniesie 1 mln, a maksymalna 10 mln zł.

Ustawodawca wprowadził także oprocentowanie dla kwot kaucji gwarancyjnej w formie depozytu pieniężnego. Stawka odsetek będzie równa 30% stopy depozytowej ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, a odsetki będą naliczane począwszy od dnia przyjęcia tej kaucji gwarancyjnej do dnia jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych (art. 105b ust. 9a-9d UPTU).

Zmiany w uldze na złe długi

W myśl obecnie obowiązujących przepisów dłużnik postawiony w stan upadłości lub likwidacji jest również zobowiązany do skorygowania podatku naliczonego, jeżeli w terminie 150 dni od dnia upływu terminu płatności nie uregulował zobowiązania wynikającego z wystawionej na niego faktury. Od 1 lipca 2015 roku, stosownie do art. 89b ust. 1b UPTU, nie będzie już ciążyć na nim ten obowiązek.

Kolejną istotną i korzystną zmianą przepisów w tym zakresie jest umożliwienie korekty podatku należnego w przypadku podmiotów powiązanych. Uchylono bowiem art. 89a ust. 7 UPTU, który zabraniał skorzystania z tej ulgi przez podatnika (wierzyciela) powiązanego z dłużnikiem m.in. w sposób kapitałowy, rodzinny, czy też majątkowy.

Od stycznia 2016 roku - nowe zasady stosowania proporcji przy odliczaniu podatku naliczonego

Do tej pory sposób określenia proporcji koniecznej do ustalenia, w jakim zakresie nabywane towary i usługi służą działalności gospodarczej podatnika, nie był uregulowany przez ustawodawcę. Powodowało to trudności w ustaleniu właściwej kwoty podatku VAT, o którą podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego. Powyższe ulegnie zmianie od 1 stycznia 2016 roku.

Nowe regulacje w tym zakresie przede wszystkim precyzują, że zakres prawa do odliczenia przy wykorzystywaniu nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej oraz do celów innych niż działalność gospodarcza ustalany powinien być proporcją odpowiadającą specyfice wykonywanej przez podatnika działalności (art. 86 ust. 2a UPTU). Wskazane zostało także, iż wyliczona przez podatnika proporcja będzie spełniać te kryterium, jeżeli:

• umożliwi dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającego na wykonywane w ramach działalności czynności opodatkowane, oraz
• będzie obiektywnie odzwierciedlać część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza.

Dodatkowo ustawodawca wskazał przykładowe dane, które podatnik może wykorzystać obliczając proporcję: średnioroczne zatrudnienie, średnioroczna liczba roboczogodzin, roczny obrót z tytułu różnych kategorii działalności (gospodarczej i niegospodarczej), średnioroczna powierzchnia (np. budynków czy budowli) (art. 86 ust. 2c UPTU).

Proporcja ustalana powinna być w oparciu o dane za poprzedni rok podatkowy, a  gdy wskaźniki te podatnik uzna ze niereprezentatywne, możne uzgodnić proporcję z naczelnikiem urzędu skarbowego wyliczoną w sposób szacunkowy (art. 86 ust. 2d i 2f UPTU).

Podsumowując, wprowadzane zmiany w zakresie VAT z pewnością należy ocenić pozytywnie. Co prawda część z nich wiąże się z dodatkowymi obowiązkami ciążącymi na podatnikach, zwłaszcza w przypadku nabywców towarów wrażliwych, to jednak przedmiotowa nowelizacja w znacznej mierze stanowi odpowiedź na wątpliwości i postulaty podatników oraz ekspertów w zakresie VAT.

Jeżeli mieliby Państwo jakieś pytania lub wątpliwości w tym temacie, prosimy o kontakt z naszymi doradcami podatkowymi lub z Państwa osobą kontaktową w RSM Poland.