W którym kraju digital nomad musi płacić podatki?

Z artykułu dowiesz się:

• Jak życie jako digital nomad i związany z tym tryb pracy wpływa na rozliczanie podatków?
• Kiedy pracownik podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce?

Co kryje się pod pojęciem digital nomad? Mianem „cyfrowego nomady” określa się osobę, która łączy pracę zdalną z podróżowaniem. Styl życia „podróżującego specjalisty” szczególnie zyskał na popularności po pandemii – wielu tak zwanych cyfrowych nomadów podróżuje z komputerem, wykonując swoją pracę z dowolnego miejsca na świecie.

Skąd pochodzi nazwa „nomadzi”? Stąd, że można powiedzieć, że pracownicy ci prowadzą koczowniczy tryb życia i zamiast przychodzić codziennie do tego samego biura wykorzystują możliwości, które daje praca zdalna. Zmieniając często miejsce zamieszkania nie zmieniają przy tym posady. Jakkolwiek życie cyfrowego nomady jawi się jako niekończąca się przygoda, to warto też zwrócić uwagę na praktyczne aspekty takiego stylu życia, w tym, w szczególności, kwestie podatkowe oraz kwestie ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego.

Niestety często przepisy prawa nie nadążają za rzeczywistością, a to oznacza, że digital nomads powinni być przygotowani na liczne wyzwania. 

Nomadyczny tryb życia a kwestie podatkowe. O czym powinien pamiętać każdy podróżujący specjalista?

Analizując kwestię miejsca opodatkowania pracy cyfrowego nomady należy zwrócić uwagę szczególnie na następujące aspekty:

• miejsce wykonywania pracy, 
• formę współpracy,
• status rezydencji podatkowej pracownika,
• miejsce siedziby pracodawcy.

Cyfrowy nomada a miejsce wykonywania pracy

Nie jest możliwe podanie jednego uniwersalnego rozwiązania dotyczącego miejsca opodatkowania przychodów ze stosunku pracy digital nomads, ponieważ bardzo wiele zależy w ich przypadku od regulacji prawnych państw, z którymi cyfrowi nomadzi są związani. Najczęściej trzeba mieć na uwadze prawodawstwo trzech krajów:

• kraju rezydencji podatkowej pracownika,
• państwa, z którego pracownik faktycznie będzie realizować zlecenie w ramach pracy zdalnej,
• kraju siedziby pracodawcy. 

Ze względu na dużą liczbę zmiennych każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, zaś podstawą są tutaj w szczególności postanowienia umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania, które zawarte zostały pomiędzy poszczególnymi państwami.

Umowa o pracę czy B2B?

Forma współpracy pomiędzy pracownikiem a pracodawcą również ma znaczenie. Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż stosowanie nazewnictwa „pracownik” i „pracodawca” jest pewnym uproszczeniem, bowiem w praktyce rzadko strony łączy faktycznie umowa o pracę. Częściej jest to umowa zlecenie lub też współpraca na zasadzie B2B. W zależności od formy współpracy różnie rozkłada się zakres odpowiedzialności za rozliczenia podatkowe.

W ramach B2B (formy bardzo popularnej wśród cyfrowych nomadów), strony współpracujące są traktowane jako równorzędni partnerzy biznesowi i każda z nich jest odpowiedzialna za swoje rozliczenia podatkowe. W przypadku umowy o pracę (zdecydowanie rzadziej stosowanej formy zatrudnienia dla tego typu przypadków), odpowiedzialność za rozliczenie podatków spoczywa głownie na pracodawcy – choć nie wyłącznie. 

Praca zdalna za granicą: jak rozliczać podatek, gdy digital nomad jest polskim rezydentem podatkowym?

Rezydent podatkowy to osoba fizyczna, która:

• posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
• przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Spełnienie choć jednego z tych warunków sprawia, iż podatnik podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Oznacza to, że całość dochodów takiej osoby będzie opodatkowana w Polsce – bez względu na miejsce położenia źródeł tych dochodów (czyli np. miejsca siedziby pracodawcy). 

Warto też w tym miejscu nadmienić, że jeśli nomada wybierze Polskę jako tymczasowy cel swojego pobytu i będzie tu przebywał dłużej niż 183 dni, to także może podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. 

 Nie oznacza to jednak, że dla tych osób Polska jest jedynym krajem, w którym są one zobowiązane płacić podatki. Kluczowe znaczenie mają tutaj właśnie postanowienia dwustronnych umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania. Dla ograniczenia ciężaru podatkowego trzeba wówczas zweryfikować czy można zastosować którąś z metod unikania podwójnego opodatkowania przewidzianych we właściwej umowie. 

Życie jako digital nomad – krótkie podsumowanie wpływu pracy zdalnej za granicą na podatki

Jak widać na powyższych przykładach, przepisy – zarówno w Polsce, jak i w innych państwach – nie nadążają za rzeczywistością. Nie oznacza to jednak, że nie jest możliwe prawidłowe rozliczenie podatków od przychodów osób, które wybrały cyfrowy nomadyzm jako swój styl życia. Wymaga to jednak przeanalizowania wszystkich okoliczności stanu faktycznego oraz przepisów zarówno krajowych jak i międzynarodowych. Warto zatem przekazać tę sprawę w ręce doświadczonych ekspertów.