Rośnie liczba kontroli celno-skarbowych w Polsce. Czy jest się czego obawiać?

Czas czytania: 3 minuty.

Karolina BARTKOWIAK
Junior Tax Manager w RSM Poland

Polscy urzędnicy przeprowadzają coraz więcej kontroli celno-skarbowych

Z informacji opublikowanych przez Ministerstwo Finansów wynika, że sukcesywnie rośnie liczba kontroli celno-skarbowych wszczynanych przez urzędy celno-skarbowe. W pierwszej połowie 2022 r. wszczęto niemal dwa tysiące takich kontroli – tj. prawie o trzysta więcej niż w analogicznym okresie 2021 r.

Celem znacznej części tych kontroli celno-skarbowych jest wykrycie nieprawidłowości rozliczeń podatników na gruncie podatku od towarów i usług.

Wzrost liczby toczących się postępowań podatkowych oraz kontroli celno-skarbowych to z jednej strony efekt dążenia rządu do uszczelniania systemu podatkowego, a z drugiej – następstwo uruchomienia szeregu instrumentów, które zostały wdrożone do polskiego systemu podatkowego. Mowa tutaj o takich rozwiązaniach, jak np. elektroniczne raportowanie jednolitych plików kontrolnych JPK, mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment), tzw. Biała Lista podatników VAT czy też System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej (STIR). Działania te doprowadziły do zautomatyzowania procesu weryfikacji dużej liczby danych i wykrywania nieprawidłowości w rozliczeniach na wcześniejszym etapie.

Cel – uszczelnienie systemu podatkowego

Wspomniane powyżej rozwiązania mają na celu uszczelnienie systemu podatkowego w Polsce – w szczególności w zakresie podatku VAT.

Ministerstwo Finansów wskazuje, że szacowany poziom luki VAT wyniósł w Polsce w 2020 roku 10,4 %. Wartość ta – według krajowych szacunków – spadła w roku 2021 r. do 4,3 %. Zgodnie z przewidywaniami luka VAT może w dalszym ciągu się zmniejszać, a to właśnie za sprawą wzrostu liczby kontroli celno-skarbowych, jak również wdrożenia Krajowego Systemu e-Faktur, o którym również pisaliśmy na naszym blogu.

Lukę VAT oblicza się jednak według różnych metodologii, które w dodatku poddawane są okresowym modyfikacjom. Podatek VAT jest bardzo mocno powiązany ze zmianami otoczenia biznesowego, zmianami zachowań konsumentów i naturą świadczeń, będących przedmiotem sprzedaży.

Dynamiczne środowisko podatku VAT sprawia zatem, że związane z nim oszustwa również niezwykle szybko zmieniają swoją postać. Można przypuszczać, że zautomatyzowane narzędzia przełożą się wprost na zwiększenie liczby wyrywkowych kontroli.

Coraz więcej blokad rachunków bankowych

Jak wynika z raportów opublikowanych przez polskie Ministerstwo Finansów – coraz częściej dochodzi również do blokady rachunków bankowych podatników z wykorzystaniem Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej (STIR).

Przypomnijmy, że na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej – Szef Krajowej Administracji Skarbowej otrzymał uprawnienia do gromadzenia danych obejmujących informacje o prowadzonych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe rachunkach podmiotów kwalifikowanych oraz transakcjach na tych rachunkach. Wśród uprawnień Szefa KAS znalazła się również możliwość zażądania zablokowania rachunku na okres do 72 godzin w przypadku, jeżeli posiadane informacje wskazują, że działalność banków lub SKOK-ów może być wykorzystywana przez podmiot kwalifikowany do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.

W uzasadnionych przypadkach Szef KAS może przedłużyć blokadę rachunku na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 3 miesiące.

Z prowadzonych statystyk wynika, że w okresie od maja do grudnia 2018 r. dokonano blokady 41 rachunków bankowych. W kolejnych latach liczba ta sukcesywnie rosła, tj. w 2019 r. zablokowano 566 rachunków bankowych, zaś w 2020 r. – 1020 rachunków. Niemal wszystkie blokady zostały przedłużone przez Szefa KAS i trwały dłużej niż 72 godziny (maksymalnie do 3 miesięcy).

Czy polscy podatnicy mają się czego obawiać?

Choć wykrywanie nieprawidłowości i przeciwdziałanie oszustwom podatkowym czy też wyłudzeniom skarbowym jest niewątpliwie zasadne, to rozwiązania stosowane w tym zakresie przez organy podatkowe oraz organy celno-skarbowe mogą w istotny sposób wpływać na sytuację podatników, którzy w sposób prawidłowy i rzetelny chcą rozliczać swoją działalność. Jako przykład można tutaj chociażby wspomnieć o coraz większej liczbie obowiązków sprawozdawczych, weryfikacyjnych i administracyjnych spoczywających na podatnikach.

W związku z zaostrzającą się polityką fiskalną – a przez to i coraz bardziej dolegliwą praktyką organów podatkowych i celno-skarbowych – korzystanie ze wsparcia profesjonalnego doradcy podatkowego już od najwcześniejszego etapu postępowania czy kontroli wydaje się rozwiązaniem nie tylko rozsądnym, ale czasem wręcz koniecznym. Musimy bowiem zdawać sobie sprawę z tego, że polscy urzędnicy nie zawsze działają w granicach swoich uprawnień, a nawet czasami naruszają obowiązujące przepisy. Wspominaliśmy o tym już kilkukrotnie przy okazji notek blogowych z cyklu „Sądy po stronie podatników”.

W kolejnych wpisach nasz zespół Tax Litigation przedstawi przypadki uchybień, których niejednokrotnie dopuszczają się organy podatkowe i organy celno-skarbowe w związku z wykonywaniem swoich czynności. Zauważenie ich przez podatnika na odpowiednio wczesnym etapie może zmienić bieg całego postępowania – i to na korzyść przedsiębiorcy. Profesjonalna obsługa sporu pozwala też zaoszczędzić sporo czasu i pieniędzy. Zapraszamy zatem do lektury kolejnych wpisów, zaś w razie potrzeby omówienia tematu – do kontaktu z naszymi ekspertami.