Transakcje restrukturyzacyjne w cenach transferowych

Czas czytania: 5 minut.

Eryk GRZECHOWSKI
Junior Tax Consultant w RSM Poland
 

Restrukturyzacja to tematyka, która wzbudza coraz większe zainteresowanie i zyskuje na znaczeniu. Czynnikiem, który z pewnością wpłynął na wzrost popularności tego zagadnienia jest pandemia COVID-19. Podmioty powiązane zaczęły szukać optymalizacji kosztów oraz rozwiązań zwiększających efektywność posiadanych zasobów m.in. poprzez reorganizację ich działalności. W nowelizacji przepisów dotyczących formularza TPR, wprowadzono odrębną kategorię transakcji kontrolowanych dla Restrukturyzacji, a w niej wyróżniono, aż 13 jej rodzajów, co pośrednio może być dowodem na rosnącą popularność rozwiązań z tego obszaru... W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się więc najważniejszym aspektom Restrukturyzacji w kontekście cen transferowych i związanych z nimi wyzwań.

Co to jest Restrukturyzacja?

Zgodnie z § 2 Rozporządzenia w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych Dz.U. 2018 poz. 2491 (dalej: „Rozporządzenie”) przez pojęcie Restrukturyzacji rozumie się reorganizację:

• obejmującą istotną zmianę relacji handlowych lub finansowych, w tym również zakończenie obowiązujących umów lub zmianę ich istotnych warunków,
  oraz
• wiążącą się z przeniesieniem pomiędzy podmiotami powiązanymi funkcji, aktywów lub kategorii ryzyka, jeżeli w wyniku tego przeniesienia przewidywany średnioroczny wynik finansowy podatnika przed odsetkami i opodatkowaniem (EBIT) w trzyletnim okresie po tym przeniesieniu uległby zmianie o co najmniej 20% przewidywanego średniorocznego EBIT w tym samym okresie, gdyby nie dokonano przeniesienia.

W związku z powyższym, o Restrukturyzacji w kontekście przepisów cen transferowych możemy mówić, jeżeli spełnione są jednocześnie oba powyższe warunki. Restrukturyzacja jest zatem istotną zmianą relacji handlowych lub finansowych, która wiąże się z przeniesieniem funkcji, aktywów lub ryzyk pomiędzy podmiotami powiązanymi, efektem czego jest zmiana wskaźnika EBIT, w okresie trzyletnim o co najmniej 20%.

Przygotowując się do Restrukturyzacji należy pamiętać, że jej dokumentowanie powinno się zacząć jeszcze przed rozpoczęciem całego procesu reorganizacji transakcji i funkcji pełnionych przez poszczególne spółki w grupie.

Jak obliczyć zmianę wskaźnika EBIT?

Należy zauważyć, iż Rozporządzenie mówi o przewidywanym wskaźniku EBIT (ang. earnings before deducting interest and taxes), w związku z czym, kalkulację zmiany wartości EBIT należy dokonać ex ante, tj. przed dokonaniem Restrukturyzacji. Warto również podkreślić, że przepisy nie wspominają nic o późniejszej weryfikacji ex post danych finansowych. Nie oznacza to jednak braku konieczności zachowania odpowiedniej rzetelności i wiarygodności założeń przyjętych do kalkulacji oraz odpowiedniego udokumentowania przygotowanych prognoz. Co więcej, może to mieć szczególne znaczenie w przypadku, gdy sporządzone szacunki nie wykażą zmiany EBIT o więcej niż 20%. Należy też pamiętać, iż w przypadku kontroli organów podatkowych, taka prognoza (i jej solidna podbudowa merytoryczna) może być kluczowym argumentem o braku spełnienia definicji Restrukturyzacji zgodnej z Rozporządzeniem.

Do obliczenia procentowej zmiany wskaźnika, należy wykorzystać dane nt. średniorocznego przewidywanego wyniku EBIT przed i po restrukturyzacji, co można przedstawić za pomocą poniższego wzoru:

Zasadność wynagrodzenia za Restrukturyzacje

Zgodnie z Rozporządzeniem, konieczna jest również weryfikacja czy podmiotowi poddanemu Restrukturyzacji należy wypłacić wynagrodzenie z tego tytułu, a jeśli tak, to w jakiej wysokości. Niezwykle istotne w procesie analizy jest ustalenie, czy przenoszone funkcje lub aktywa mają wpływ na potencjał do generowania zysków. Może się bowiem okazać, że tak nie jest. Jeżeli jednak przeprowadzona analiza wykaże, że transferowane funkcje lub aktywa istotnie wpływają na przyszłą zdolność do osiągania zysków, powinno dokonać się próby skwantyfikowania tej zdolności, co w sposób bezpośredni wpływa następnie na wysokość wypłacanego wynagrodzenia.

Warto zauważyć, że Restrukturyzacja nie zawsze będzie się automatycznie wiązać z koniecznością wypłaty rekompensaty. Podmioty niezależne też przecież nie zawsze mogą bowiem oczekiwać dodatkowego wynagrodzenia za zmianę warunków biznesowych prowadzących np. do obniżenia potencjału do wytwarzania zysku w przyszłości. Należy więc w tym miejscu podkreślić, iż braku wynagrodzenia w transakcji Restrukturyzacji nie można automatycznie traktować jako naruszenie zasady ceny rynkowej. Analiza zasadności wypłaty wynagrodzenia powinna być każdorazowo oceniana indywidualnie, biorąc pod uwagę specyfikę danej reorganizacji.

Badanie porównywalności Restrukturyzacji

Weryfikacja zgodności z zasadą ceny rynkowej, obejmuje również badanie relacji handlowych lub finansowych przed i po Restrukturyzacji w tym:

• prawidłową identyfikację faktycznych transakcji, składających się na restrukturyzację, w szczególności poprzez określenie faktycznych funkcji, ryzyk i aktywów podmiotów powiązanych przed i po restrukturyzacji, w tym zdolności podmiotów powiązanych do realizacji przypisanych im w wyniku restrukturyzacji funkcji, ponoszenia ryzyk oraz zaangażowania aktywów,

Powyższe oznacza, iż należy przeprowadzić szczegółową analizę funkcjonalną tzn. weryfikację rzeczywiście pełnionych funkcji, angażowanych aktywów oraz ponoszonych ryzyk przez podmioty powiązane przed i po dokonaniu Restrukturyzacji. Kluczowa jest również ocena faktycznych możliwości podmiotów do realizacji określonych funkcji, uwzględniając aktywa, jakimi dysponują strony oraz zdolności finansowych do poniesienia obciążeń w przypadku materializacji ryzyka.

• analizę przyczyn gospodarczych przeprowadzonej restrukturyzacji, jak również oczekiwanych w wyniku restrukturyzacji korzyści, w szczególności efekty synergii,

Identyfikacja przyczyn gospodarczych Restrukturyzacji powinna zostać przeprowadzona dla wszystkich stron transakcji. Może się bowiem zdarzyć sytuacja, w której dla jednego podmiotu dokonanie Restrukturyzacji będzie w pełni racjonalne i uzasadnione gospodarczo, natomiast dla drugiej strony, te same czynniki nie będą miały żadnego podłoża ekonomicznego. W takiej sytuacji zasadne będzie wypłacenie odpowiedniego wynagrodzenia rekompensującego. Jednocześnie, badając racjonalność Restrukturyzacji powinno się uwzględnić również „szerszy obraz” i spojrzeć na przeprowadzaną reorganizację całościowo, w tym na efekty synergii powstałe na poziomie całej grupy.

• analizę opcji realistycznie dostępnych dla podmiotów powiązanych.

Analiza w powyższym zakresie powinna przedstawić potencjalnie dostępne dla podatnika opcje alternatywne oraz hipotetyczne konsekwencje finansowe tych opcji, w porównaniu do warunków finansowych w ramach Restrukturyzacji. Podmiot niepowiązany, podejmując niezależne decyzje gospodarcze, wybiera dla siebie optymalne rozwiązania. Dlatego też, jeżeli Restrukturyzacja przewiduje dla podatnika warunki gorsze niż opcje realistycznie dla niego dostępne, dla dochowania zgodności z zasadą arm’s length, konieczne będzie wypłacenie wynagrodzenia, które powinno uwzględnić okoliczności wynikające z dostępnych alternatyw.

Co może nam szykować fiskus?

Biorąc pod uwagę wzrost zainteresowania tematem Restrukturyzacji przez Ministerstwo Finansów oraz organy skarbowe, warto dobrze przygotować się do odpowiedniego udokumentowania całego procesu Restrukturyzacji oraz przyjętych założeń i prognoz. Trudne warunki ekonomiczne wywołane przez pandemię COVID-19 jeszcze bardziej nasiliły zjawiska związane z przekształceniami i zmianami profili funkcjonalnych wśród podmiotów powiązanych w latach 2020-2021. W przyszłości możemy więc oczekiwać tylko jeszcze większego zainteresowania fiskusa tematem Restrukturyzacji, zwłaszcza, że kontroli w zakresie cen transferowych jest coraz więcej i są one bardziej wnikliwe.