Czy sporządzać analizę porównawczą cen transferowych? Praktyczne porady dla mikro- i małych przedsiębiorców

Czas czytania: 4 minuty.

Wojciech KOZAR
Tax Consultant w RSM Poland

Nowelizacja Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, obowiązująca od 1 stycznia 2022 r. w zakresie przepisów dotyczących cen transferowych, wprowadziła znaczne uproszczenia w zakresie sporządzanych dokumentacji. Zmiany umożliwiły m.in. zwolnienie mikro- i małych przedsiębiorców z obowiązku przygotowywania analizy porównawczej lub analizy zgodności. Niestety, przepisy te nie są do końca jasne, a wątpliwości interpretacyjne podatników budzi przede wszystkim sposób określania statusu przedsiębiorcy. Jak powinno się to robić?

Jak zmieniły się przepisy i na czym polegają nowe uproszczenia dla niektórych podatników zawierających transakcje z podmiotami powiązanymi w 2022 r.?

Przyjrzyjmy się w pierwszej kolejności zmianom, których wprowadzenie spowodowało zamieszanie:

W art. 11q Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (UPDOP), określającym w ust. 1 obowiązkowe elementy, jakie powinna zawierać lokalna dokumentacja podatkowa, polski ustawodawca dodał ustępy 3a i 3b, wskazujące na przesłanki, w oparciu o które dokumentacja podatnika nie musi zawierać analizy porównawczej lub analizy zgodności.

Zgodnie z treścią przepisu ww. art. 11q ust. 3a UPDOP:

W przypadku:
1) transakcji kontrolowanych zawieranych przez podmioty powiązane będące mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą w rozumieniu odpowiednio art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, (…) lokalna dokumentacja cen transferowych może nie zawierać analizy porównawczej lub analizy zgodności.

Ponadto, ustawodawca, przy okazji omawianych zmian, dodał jeszcze przepis doprecyzowujący, zawarty w art. 11q ust. 3b UPDOP. Stanowi on, iż:

Przepis ust. 3a pkt 1 ma zastosowanie w przypadku przedsiębiorcy, który w ostatnim roku podatkowym spełnił warunki określone w art. 7 ust. 1 pkt 1 albo 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.

Czy z uproszczenia można skorzystać przygotowując dokumentację cen transferowych za 2021 r.?

Zgodnie z przepisami art. 57 Ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105), nowe przepisy (art. 11q ust. 3a i 3b UPDOP) można stosować do dokumentacji cen transferowych sporządzanej za rok podatkowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2020 r.

Przepisy te mogły mieć zatem zastosowanie już dla dokumentacji cen transferowych sporządzanych za rok podatkowy 2021.

Czy to na pewno „uproszczenie” dla transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi?

Wątpliwości interpretacyjne podatników budzi przede wszystkim sposób określania statusu przedsiębiorcy.

Po pierwsze, przedsiębiorcy nie byli pewni na jaki moment powinni dokonać ustalenia statusu przedsiębiorstwa (aby sprawdzić możliwość zwolnienia podmiotu z obowiązku przygotowywania analizy porównawczej lub analizy zgodności). Po drugie, niejasne też było jakimi danymi finansowymi podatnicy mieli posłużyć się w tym celu.

Zacytowany powyżej przepis art. 11q ust. 3a UPDOP odwołuje się w tym zakresie do definicji mikroprzedsiębiorcy i małego przedsiębiorcy, określonych w przepisach art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (dalej również: „UPP”).

Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1. mikroprzedsiębiorca – przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:
a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników;
ORAZ
b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.

2. mały przedsiębiorca – przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:
a)zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników;
ORAZ
b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro;
– i który nie jest mikroprzedsiębiorcą.

Zastosowanie zwolnienia jest zatem możliwe, gdy podmiot zawierający transakcję kontrolowaną posiada w dokumentowanym roku podatkowym status mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów UPP.

W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę na przepis art. 11q ust. 3b UPDOP, zgodnie z którym możliwość zwolnienia z obowiązku przygotowywania analizy porównawczej lub analizy zgodności ma zastosowanie w przypadku przedsiębiorcy, który spełnił warunki pozwalające na uznanie go za mikro- lub małego przedsiębiorcę w ostatnim roku podatkowym.

Przepisy UPP (do których odwołuje się art. 11q ust. 3a UPDOP), wskazują jednak, iż odpowiednie warunki powinny być spełnione w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych – wydawać by się zatem mogło, że analizie powinny zostać poddane dane finansowe i dane o zatrudnieniu za dwa ostatnie lata podatkowe...

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wyjaśnia i rozwiewa wątpliwości

Powyższy dylemat nie został do tej pory rozstrzygnięty. Z radością należy zatem przyjąć interpretację indywidualną o sygn. 0111-KDIB1-3.4010.556.2022.1.JKU z 16 stycznia 2023 r., która rozwiewa wątpliwości w tej kwestii.

Zdaniem Dyrektora KIS, przy badaniu obowiązku sporządzania analizy porównawczej (lub analizy zgodności), należy postąpić zgodnie z treścią przepisów art. 11q ust. 3a i 3b UPDOP.

W ocenie organu, przepisy te wskazują, iż oceny (tj. badania statusu przedsiębiorstwa), czy w danym roku można skorzystać ze zwolnienia, należy dokonać dla roku, za który sporządzana jest dokumentacja cen transferowych.

Dany podmiot musi zatem posiadać status mikro- bądź małego przedsiębiorcy w dokumentowanym roku podatkowym. W przypadku sporządzania dokumentacji za 2022 r., badaniu będzie podlegał więc status przedsiębiorstwa w 2022 r.

Organ wydający interpretację wskazał też, że – z uwagi na art. 11q ust. 3b UPDOP, uszczegółowiający przepis art. 11q ust. 3a UPDOP – aby podatnik mógł skorzystać ze zwolnienia, to określone w UPP warunki, pozwalające na zakwalifikowanie podmiotu do kategorii mikro- lub małego przedsiębiorcy, powinny zostać spełnione wyłącznie w ostatnim roku podatkowym.

Zatem w przypadku badania statusu podatnika dla 2022 r., pod uwagę brane powinny być jedynie dane finansowe oraz dane o zatrudnieniu z 2021 r. Co ważne, odwołanie się przepisów art. 11q ust. 3a UPDOP do przepisów art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 UPP dotyczy wyłącznie samych warunków, których spełnienie pozwala na uznanie danego podmiotu za mikroprzedsiębiorcę lub małego przedsiębiorcę. Nie możemy wykorzystać tych regulacji do wskazania okresów, z których dane powinny być badane, aby określić, czy warunki te są spełnione (tę kwestię reguluje bowiem ww. art. 11q ust. 3b UPDOP).

Co mikroprzedsiębiorcy i mali przedsiębiorcy muszą wiedzieć o nowych zasadach?

Zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym przez organ podatkowy w ww. interpretacji podatkowej o sygn. 0111-KDIB1-3.4010.556.2022.1.JKU z 16 stycznia 2023 r., aby określić czy dany podmiot zobowiązany do sporządzenia dokumentacji cen transferowych może zostać zwolniony w danym roku z obowiązku przygotowania analizy porównawczej lub analizy zgodności, należy zbadać, czy podmiot ten posiada status mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy w roku podatkowym, którego dotyczy obowiązek dokumentacyjny. Badania tego dokonuje się w oparciu o dane finansowe i dane o zatrudnieniu wyłącznie za poprzedni rok podatkowy.