Wskazówki w zakresie dochowania należytej staranności

Ministerstwo Finansów na stronie internetowej opublikowało „Metodykę w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych" (dalej: „Metodyka”). Jest to dokument zawierający wskazówki pomocne urzędnikom administracji skarbowej w ocenie dochowania należytej staranności przez przedsiębiorców, która jest konieczna w celu zachowania przez nich prawa do odliczenia podatku VAT. Ministerstwo odeszło więc od pierwotnego pomysłu przygotowania „kodeksu dobrych praktyk” przeznaczonego głównie dla podatników. Zamiast tego przedstawiło metodykę stanowiącą wytyczne dla urzędników KAS. W poniższym Tax Alercie przedstawimy Państwu główne założenia przedmiotowej Metodyki.

Warto przypomnieć, że na podstawie art. 88 ust. 3a UPTU brak jest prawa do odliczenia podatku VAT
m.in. w przypadku, gdy:

• sprzedaż została udokumentowana fakturami wystawionymi przez podmiot nieistniejący,
• wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
  • stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane,
  • podają kwoty niezgodne z rzeczywistością,
  • potwierdzają czynności pozorne i czynności prawne sprzeczne z Kodeksem cywilnym albo mające na celu obejście przepisów KC.

Opublikowana przez Ministerstwo Finansów Metodyka określa najistotniejsze okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przy ocenie zachowania podatników, którzy sami nie dokonali oszustwa w zakresie podatku VAT oraz nie wiedzieli, że transakcja, w wyniku której nabyli towar, mogła być częścią oszustwa. Dokument ten ma pomóc urzędnikom podczas weryfikacji zasadności prawa do odliczenia VAT – głównie pod kątem dochowania należytej staranności przez podatników. To, na co należy zwrócić szczególną uwagę, to fakt, iż Metodyka ma zastosowanie wyłącznie do krajowych dostaw towarów. Oznacza to, iż nie obejmuje ona wszelakich transakcji transgranicznych oraz nabycia usług od podmiotów krajowych. Z uwagi na fakt, iż zawieranie transakcji z nowymi kontrahentami wiąże się z większym ryzykiem, w Metodyce uwzględniono podział na przesłanki oceny przeprowadzanej na etapie rozpoczęcia współpracy z kontrahentem oraz przy kontynuacji współpracy. W obydwu przypadkach wskazane zostały kryteria formalne i transakcyjne.

Mimo, że Metodyka skierowana jest bezpośrednio do urzędników, to w ministerialnym komunikacie zaznaczono, że stanowi ona swoisty „drogowskaz" dla przedsiębiorców, wskazujący, czym w ocenie należytej staranności powinna kierować się administracja skarbowa. Oznacza to, iż podjęcie przez podatnika działań przewidzianych w Metodyce istotnie zwiększy prawdopodobieństwo wykazania dochowania należytej staranności w ramach weryfikacji swoich kontrahentów.

Podstawowe cele Metodyki to:

• wprowadzenie wspólnych dla całej KAS wskazówek oceny dochowania przez podatnika należytej staranności;
• określenie rekomendacji dla KAS w zakresie tego, co należy badać w pierwszej kolejności, uwzględniając te działania, które w praktyce może realnie wykonać podatnik, aby rzetelnie zweryfikować swoich kontrahentów;
• zwiększenie pewności obrotu krajowego i przejrzystość działań KAS.

Jednocześnie pragniemy zwrócić Państwa uwagę, iż zastosowanie się do wskazówek określonych w Metodyce nie gwarantuje podatnikowi 100% pewności, iż jego prawo do odliczenia podatku VAT nie zostanie zakwestionowane. Co prawda od dłuższego czasu resort finansów prowadził prace nad przygotowaniem listy przesłanek należytej staranności w VAT skierowanej bezpośrednio do przedsiębiorców, która dawałaby podatnikom ochronę, to jednak na tę chwilę Ministerstwo Finansów zdecydowało się jedynie na opublikowanie Metodyki skierowanej do urzędników. Jak wskazano, jest jeszcze zbyt wcześnie na przedstawienie dokumentu adresowanego bezpośrednio do podatników. Wkrótce bardziej szczegółowo wskażemy Państwu wytyczne Ministerstwa Finansów zamieszczone w Metodyce, wraz z naszym praktycznym komentarzem. Co prawda publikacja ta nie jest dokumentem gwarantującym ochronę prawną podatnikom, to jednak jej przygotowanie należy ocenić pozytywnie. Już teraz – czekając na obiecany „kodeks dobrych praktyk” – można uwzględnić wytyczne dla urzędników przy planowaniu własnych procedur weryfikacyjnych. Warto poświęcić czas i pieniądze na ich przygotowanie – oprócz funkcji związanych z typową kontrolą wewnętrzną w przedsiębiorstwie mogą także znacząco przyczynić się do zminimalizowania ryzyka sporu z organami podatkowymi w zakresie VAT.

W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Przemysławem POWIERZĄ:

e-mail: ekspert@rsmpoland.pl

tel. +48 61 8515 766

fax +48 61 8515 786