Różnice pomiędzy KSR 1 a MSR 7 w rachunku przepływów pieniężnych

Julia GŁOWSKA
Senior Audit Assistant w RSM Poland

Bardzo często użytkownicy sprawozdania finansowego, szukając informacji na temat kondycji przedsiębiorstwa, skupiają się na analizowaniu bilansu oraz rachunku zysków i strat. Jednak nie każdy wie, że to w rachunku przepływów pieniężnych znajdują się informacje o faktycznym stanie gotówki oraz kierunku przepływu środków pieniężnych w danej organizacji.

Istota i cel rachunku przepływów pieniężnych

Cash flow jest elementem sprawozdania finansowego jednostki, który informuje użytkowników o zdolności przedsiębiorstwa do generowania środków pieniężnych oraz wykorzystaniu tych środków w swojej działalności. Innymi słowy, wskazuje na wpływy oraz wypływy środków pieniężnych w działalności operacyjnej, inwestycyjnej oraz finansowej danego przedsiębiorstwa (MSR 7).

W niniejszym artykule zamierzam wskazać różnice w sporządzaniu rachunku przepływów pieniężnych według Krajowego Standardu Rachunkowości (tj. KSR 1) i Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (tj. MSR 7) oraz omówić wpływ tych różnic na interpretację końcowego stanu środków pieniężnych jednostki.

Obowiązek sporządzania rachunku przepływów pieniężnych

Zgodnie z wymogami MSR 7, każda jednostka stosująca MSSF, bez względu na wielkość, jest zobowiązana do sporządzania rachunku przepływów pieniężnych. Standard uznaje cash flow (zwane sprawozdaniem z przepływów pieniężnych) za integralną część sprawozdania finansowego jako całości (MSR 7 pkt 1). Natomiast KSR w swoim zakresie informuje, że jednostki mikro oraz małe nie muszą sporządzać ani prezentować rachunku przepływów pieniężnych zgodnie z Ustawą o rachunkowości (dalej: UoR). Wskazuje jednak, że jeżeli przedsiębiorstwa zdecydują się na sporządzenie rachunku przepływów pieniężnych mimo braku takiego obowiązku, zaleca się stosowanie postanowień standardu KSR 1 (KSR 1 pkt 2.1.).

Co ujmować w rachunku cash flow?

Międzynarodowe regulacje zawierają jedynie ogólne wskazówki co do informacji, jakie powinno się zamieścić w rachunku przepływów pieniężnych. MSR 7 nie narzuca jednolitego formatu czy zasad ujmowania pojedynczych pozycji, które należy przedstawić w cash flow.

MSR 7 w pozycji „Prezentacja rachunku przepływów pieniężnych” wymienia obszary, jakie powinny być przedstawione w rachunku przepływów, tj. działalność operacyjna, inwestycyjna oraz finansowa. Jednak w punkcie 11 podkreśla, że jednostka prezentuje cash flow najbardziej odpowiednio dla charakteru swojego funkcjonowania. Punkt 12 MSR 7 informuje z kolei, że mogą wystąpić transakcje, które będą odrębnie zaklasyfikowane w poszczególnych pozycjach rachunku przepływów pieniężnych (MSR 7 pkt 11-12).

KSR bardziej rygorystycznie podchodzi do ujmowania poszczególnych pozycji rachunku przepływów pieniężnych.

Mimo że KSR, podobnie jak MSR, wymienia obszary, jakie powinny być ujęte w rachunku przepływów pieniężnych, poświęca jednak rozdział 8 szczegółowym wyjaśnieniom ujawniania poszczególnych pozycji, a także sposobowi sporządzania cash flow. W tej części KSR znajdziemy szczegółowe wytyczne dotyczące pozycji, które zaleca się stosować w rachunku przepływów pieniężnych (KSR 1 rozdział 8). Tak obszernej instrukcji nie znajdziemy w MSR 7.

Ujawnienie przepływów z tytułu podatku dochodowego

MSR 7 wskazuje, że przepływy z tytułu podatku dochodowego należy ujawnić odrębnie w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej, „chyba że można zaliczyć je do działalności finansowej i inwestycyjnej” (MSR 7 pkt 35). Natomiast KSR 1 zaleca zastosowanie innego rozwiązania, tj. ujawnienie przepływów pieniężnych z tyt. podatku dochodowego w informacji dodatkowej oraz objaśnieniach do rachunku przepływów pieniężnych (KSR 1 pkt 8.11.).  

Metoda pośrednia – korygowanie wyniku finansowego

Zarówno standardy krajowe, jak i międzynarodowe dopuszczają dwie metody prezentacji rachunku przepływów pieniężnych – metodę pośrednią oraz bezpośrednią. Różnią się one jedynie w zakresie prezentacji działalności operacyjnej. Metoda bezpośrednia wykazuje podstawowe grupy wpływów i wypływów środków pieniężnych (KSR 1 pkt 4.8-9.), a metoda pośrednia koryguje kwotę wyniku finansowego o pozycje, które nie powodują skutków gotówkowych. Należy tutaj zwrócić uwagę, że zgodnie z Załącznikiem 1 do UoR, jednostki, które zdecydowały się na prezentację rachunku przepływów pieniężnych metodą bezpośrednią, są zobowiązane do ujawnienia w informacji dodatkowej uzgodnienia przepływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej metodą pośrednią. Według MSR 7 w metodzie pośredniej należy korygować wynik finansowy (zasadniczo inny niż netto, np. zysk przed opodatkowaniem oddzielnie z działalności kontynuowanej i zaniechanej), a według KSR 1 – wynik finansowy netto. Dodatkowo, MSR 7 sugeruje stosowanie metody bezpośredniej, a jako zaletę tego rozwiązania wskazuje informacje potrzebne do oszacowania przyszłych przepływów pieniężnych, jakie można uzyskać z omawianej metody (MSR 7 pkt 19).

Wykazywanie kredytu w rachunku bieżącym, a także w linii kredytowej

KSR 1 zaleca wykazywanie tej pozycji w sposób „per saldo”, w działalności finansowej rachunku przepływów pieniężnych (KSR 1 pkt 2.2. i 7.2.). MSR 7 po raz kolejny wykazuje dowolność w tej kwestii, która jest charakterystyczna dla wszystkich MSR-ów. Standard międzynarodowy informuje, że zmiana stanu kredytu w rachunku bieżącym może być prezentowana jako pozycja w działalności operacyjnej oraz jako „element środków pieniężnych i ich ekwiwalentów” (MSR 7 pkt 7-9), o ile kredyty te stanowią integralną część zarządzania środkami pieniężnymi w jednostce. Takie podejście do prezentacji tej pozycji może spowodować, że środki pieniężne wykazywane w bilansie oraz w rachunku przepływów pieniężnych przyjmą wartości ujemne.

Wytyczne dotyczące odsetek od lokat i dywidendy

Rozwiązania krajowe wskazują, że przepływy pieniężne dotyczące odsetek od lokat i dywidend należy ująć w działalności inwestycyjnej (KSR 1 pkt 6.3.). MSR 7 osobno przedstawia kwestię odsetek oraz dywidend (MSR 7 pkt 31-34); sugeruje, by otrzymane i wypłacone przepływy pieniężne z tytułu odsetek i dywidend przedstawić zarówno w działalności inwestycyjne, jak i operacyjnej oraz finansowej. To od jednostki sporządzającej rachunek przepływów pieniężnych zależy, w którym obszarze przedstawi omawianą pozycję. Warto tutaj zaznaczyć, że dla instytucji finansowych odsetki i dywidendy są na ogół prezentowane w działalności operacyjnej.

Skutki omawianych różnic w sporządzeniu rachunku przepływów pieniężnych

Podejście według MSR czy KSR nie wpływa na końcowy wynik rachunku przepływów pieniężnych tj. na stan środków pieniężnych jednostki (za wyjątkiem kwestii związanej z ujemnym saldem środków pieniężnych). Utrudnieniem w interpretacji prezentowanych danych jest jednak fakt, że informacja, którą uzyskujemy z poszczególnych obszarów przepływów pieniężnych, jest zaburzona przez wyżej wymienione różnice. To, jak przedstawiają się przepływy z tytułu działalności inwestycyjnej w danej firmie, a jak z działalności finansowej, a co najważniejsze – czy spółka ma dodatnie przepływy z działalności operacyjnej, może zostać inaczej odczytane według MSR a inaczej według KSR. Dlatego tak ważne jest zapoznanie się z powyższymi różnicami oraz poszukiwanie wiarygodnych źródeł informacji na temat cash flow. Jednostki zobowiązane do sporządzania sprawozdania finansowego według MSR powinny przede wszystkim zasięgnąć wiedzy w MSR nr 7. Natomiast przedsiębiorstwa, które sporządzają sprawozdania finansowego na mocy UoR, w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 1. Ustawa o rachunkowości stanowi jednak, że w kwestiach, które nie są regulowane przez KSR-y, można stosować MSR (art.10 ust. 3 UoR).

W razie, gdyby mieli Państwo pytania dotyczące rachunku przepływów pieniężnych lub potrzebowali wsparcia w prawidłowej interpretacji danych zawartych w sprawozdaniu finansowym, jak zawsze zachęcamy do bezpośredniego kontaktu z nami: ekspert@rsmpoland.pl.