Jak stosować mechanizm podzielonej płatności - FAQ (część 1)

Przemysław POWIERZA
Tax Partner w RSM Poland

W newsletterze 15/2018  informowaliśmy Państwa o publikacji objaśnień podatkowych Ministra Finansów dotyczących stosowania mechanizmu podzielonej płatności (dalej: MPP). Dziś prezentuję Państwu pierwszy wpis poświęcony w szczegółach tej tematyce. Na podstawie objaśnień oraz pytań napływających do nas od Państwa stworzyliśmy listę najczęściej zadawanych pytań w związku z wprowadzeniem MPP. Jeżeli nadal zastanawiają się Państwo nad tym, czy stosować mechanizm podzielonej płatności, czy też nie, zachęcam do zapoznania się z moimi przemyśleniami.

Czym jest mechanizm podzielonej płatności?

MPP (ang. split payment) stanowi nową formę rozliczeń zobowiązań wynikających z otrzymanych faktur, która może być stosowana pomiędzy kontrahentami prowadzącymi działalność gospodarczą do zapłaty za fakturę z wykazanym VAT. Podstawowym założeniem mechanizmu podzielonej płatności jest automatyczne rozdzielenie zapłaty należności przelewem na dwa strumienie:

• kwotę odpowiadającą standardowo kwocie podatku VAT wykazanej na fakturze, która trafia na specjalny rachunek dostawcy, zwany rachunkiem VAT oraz
• kwotę odpowiadającą wartości sprzedaży netto wykazanej na fakturze, która jest przelewana na rachunek rozliczeniowy/SKOK, powiązany z rachunkiem VAT.

Kogo dotyczy MPP?

Mechanizm podzielonej płatności jest stosowany wyłącznie w transakcjach B2B (przedsiębiorca-przedsiębiorca). Oznacza to, że nie jest możliwe stosowanie MPP do transakcji B2C (przedsiębiorca-osoba fizyczna nieprowadzącą działalności gospodarczej).

Od kiedy obowiązuje MPP?

Przepisy dotyczące split payment weszły do polskiego systemu prawnego z dniem 1 lipca 2018 r. na mocy Ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustawy (Dz. U. z 2018 r., poz. 62). Oznacza to, że MPP może być stosowany do płatności dokonywanych począwszy od 1 lipca 2018 r., a więc może mieć zastosowanie również do płatności wynikających z faktur wystawionych przed dniem 1 lipca 2018 r.

Czy stosowanie MPP jest obowiązkowe?

Nie. Mechanizm podzielnej płatności jest w pełni fakultatywny – nabywca towaru lub usługi może (ale nie musi) zastosować komunikat przelewu rozdzielając kwotę VAT na odrębny rachunek VAT dostawcy. Aktualnie przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie przewidują obowiązkowego stosowania MPP. Ministerstwo Finansów prowadzi obecnie dialog z Komisją Europejską dotyczący wprowadzenia obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności. Początkowo obligatoryjny split payment obejmowałby te branże, w których odnotowano największy odsetek oszustw podatkowych, tj. branża paliwowa, budowlana, handel elektroniką, złomem czy stalą. Decyzji Komisji Europejskiej możemy się spodziewać z końcem roku, o wszelkich postępach w tym zakresie będziemy Państwa informować na bieżąco.

Czy sprzedawca towaru lub usługi może zawrzeć w umowie z kontrahentem postanowienie zabraniające rozliczania się przy użyciu MPP?

Tak. Ministerstwo Finansów w objaśnieniach wyraźnie wskazało, że sprzedawca może zastrzec w umowie, że nie chce stosować MPP jako formy rozliczeń z danym kontrahentem (jako odbiorca przelewu). Pozwala na to przede wszystkim swoboda zawierania umów, która jest jedną z fundamentalnych zasad handlu. Z drugiej jednak strony pamiętajmy o zachowaniu ostrożności w transakcjach z nowymi kontrahentami, w stosunku do których mamy jakiekolwiek wątpliwości co do ich uczciwości. Stosowanie MPP jest jedną z przesłanek dochowania należytej staranności (więcej informacji na ten temat znajdą Państwo na naszym blogu m.in. TUTAJ).

Czy nabywca ma swobodę w decydowaniu o częstotliwości i sposobie stosowania MPP?

Tak, nabywca decyduje, którą fakturę zapłaci z zastosowaniem MPP, w jakiej części oraz wobec którego dostawcy.  Oznacza to, że split payment może być stosowany wybiórczo zarówno, jeśli chodzi o faktury, jak i kontrahentów. Co więcej, nabywca ma możliwość wyboru, jaką część kwot wskazanych na fakturze chce zapłacić w podzielnej płatności. Może bowiem dokonać zapłaty całości lub części kwoty odpowiadającej kwocie VAT wykazanej na fakturze.

Jak podatnik może wykorzystać środki zgromadzone na rachunku VAT?

Środki z rachunku VAT mogą być wykorzystane do:

• uregulowania kwoty VAT wykazanej na fakturze z tytułu zakupu towarów lub usług;
• zapłaty podatku VAT do urzędu skarbowego;
• uregulowania dodatkowego zobowiązania w VAT lub odsetek za zwłokę w VAT;
• uregulowania podatku z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw;
• jeżeli jesteśmy posiadaczami kilku rachunków VAT w jednym banku albo jednym SKOKu, środki z rachunku VAT mogą być wykorzystane do swobodnego przelewania pieniędzy z jednego rachunku VAT na inny rachunek VAT.

Niestety nie jest możliwe regulowanie z rachunku VAT innych należności publicznoprawnych np. podatków dochodowych lub składek na ZUS. Dysponowanie środkami zgromadzonymi na rachunku VAT jest ograniczone, jednak podatnik ma prawo wnioskować do naczelnika urzędu skarbowego o uwolnienie środków z rachunku VAT na powiązany z tym rachunkiem rachunek rozliczeniowy albo rachunek SKOK podatnika (szczegóły procedury uwalniania środków z rachunku VAT omówię w kolejnym wpisie).

Jakie koszty generuje stosowanie MPP?

Samo założenie i prowadzenie rachunków VAT jest bezpłatne. Przy stosowaniu MPP wzrosną natomiast koszty pojedynczych przelewów, ponieważ za przelewy dokonywane w ramach MPP będą pobierane standardowe opłaty, jakie stosuje bank lub SKOK. Dodatkowo należy wziąć pod uwagę koszty zwiększonej obsługi administracyjno-biurowej.

Czy stosowanie MPP ograniczy płynność finansową podatnika?

Swoboda dysponowania przez podatnika środkami zgromadzonymi na rachunku VAT niestety jest ograniczona, co może przyczynić się do problemów z płynnością finansową. Niemniej jednak, wszystko zależy od indywidualnej sytuacji przedsiębiorcy. Weźmy pod uwagę sytuację, w której główny (bądź jedyny) dostawca podatnika zdecyduje się na rozliczanie transakcji z nim zawieranych przy użyciu MPP. Niewątpliwie w takim przypadku zamrożenie kwoty odpowiadającej kwocie podatku na rachunku VAT spowoduje pogorszenie płynności finansowej dostawcy. Brak możliwości wykorzystania środków zgormadzonych na rachunku VAT może pociągać za sobą negatywne konsekwencje np. nieterminową wypłatę wynagrodzeń pracownikom czy też utratę korzystnej oferty kupna towarów lub usług z uwagi na brak wystarczających środków do ich nabycia. Konsekwencją tego może być zaciąganie przez przedsiębiorców dodatkowych zobowiązań - tj. finansowanie zewnętrzne, z którym oczywiście wiąże się dodatkowy koszt.

Czy przedsiębiorcy, którzy nie stosują MPP, mogą obawiać się częstszych kontroli?

Ani przepisy prawa, ani żadne wytyczne Ministerstwa Finansów nie przewidują, aby przedsiębiorcy którzy nie zastosują MPP, byli narażeni na częstsze kontrole. Resort zapewnia, że podatnik, którego rozliczenia nie budzą żadnych wątpliwości, nie musi obawiać się dodatkowych kontroli podatkowych tylko z uwagi na niezastosowanie MPP.

Jak postępować w przypadku wystawienia faktur korygujących? Czy jest możliwe dokonywanie przelewów zbiorczych w MPP? Jak przekazać środki z rachunku VAT na inny rachunek VAT lub rachunek rozliczeniowy? Na te oraz na wiele innych pytań postaram się odpowiedzieć w kolejnej odsłonie naszego cyklu. Dlatego też, jeżeli podjęli Państwo decyzję o zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności, serdecznie zachęcam Państwa do śledzenia naszego bloga.