Spółka z o.o. jako (prawdopodobnie) najatrakcyjniejsza forma prowadzenia działalności w Polsce

Czas czytania: 4 minuty.

Spółka z o.o. jest najczęściej wybieraną przez przedsiębiorców spółką do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Co stoi za tym wyborem? Czy są to niższe koszty jej prowadzenia, ograniczona odpowiedzialność wspólników czy też stosunkowo niewielki formalizm? W niniejszym artykule przedstawimy pokrótce charakterystykę spółki z o.o. i wskażemy największe jej zalety.

Czym jest spółka z o.o.?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z o.o., sp. z o.o.) to spółka kapitałowa prawa handlowego posiadająca osobowość prawną. Oznacza to, iż jest ona podmiotem odrębnym od swoich właścicieli (wspólników). 

Spółka z o.o. posiada zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych oraz zdolność sądową i procesową. Może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Jej działalność oparta jest na wniesionym przez wspólników kapitale zakładowym, który podzielony jest na udziały. Odpowiedzialność za długi i zobowiązania spółki z o.o. ponosi co do zasady wyłącznie sama spółka, odpowiadając za nie całym swoim majątkiem. 

Co istotne, spółki kapitałowe – w tym spółki z o.o. – w przeciwieństwie do spółek osobowych mogą być założone w każdym celu prawnie dopuszczalnym. Mogą mieć charakter zarobkowy (ich celem może być więc np. prowadzenie działalności gospodarczej), lub nie mieć charakteru zarobkowego (np. kiedy ich celem jest prowadzenie działalności non-profit). 

Spółka z o.o., jak każda spółka kapitałowa, może zostać założona (zawiązana) przez jedną lub więcej osób. Jedynym wyjątkiem jest niemożność założenia spółki z o.o. przez inną jednoosobową spółkę z o.o. Co jednak ciekawe, nie ma obecnie prawnych przeszkód, aby jednoosobowa spółka z o.o. stała się w przyszłości jedynym wspólnikiem innej spółki z o.o. – np. poprzez wykup wszystkich jej udziałów. 

Powstanie i rejestracja spółki z o.o.  

Zawiązanie spółki następuję aktem założycielskim (w przypadku jednego wspólnika) lub umową spółki (w przypadku więcej niż jednego wspólnika) w formie aktu notarialnego lub za pośrednictwem systemu teleinformatycznego System S24. 

Po zawarciu umowy spółki z o.o. powstaje tzw. spółka w organizacji. Ta specjalna prawna forma trwa od momentu zawiązania do momentu zarejestrowania spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej KRS). Spółka w organizacji może już nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, nie posiada jednakże jeszcze osobowości prawnej, którą uzyskuje właśnie z chwilą zakończenia procesu, kiedy wniosek o wpis do KRS zostanie pozytywnie rozpatrzony przez sąd. Wobec tego, celem wyróżnienia tego specyficznego stanu, na mocy obowiązujących przepisów do momentu rejestracji w KRS spółka z o.o., w treści swojej firmy (swojej nazwie) zobowiązana jest używać dodatkowego oznaczenia w organizacji. 

Co istotne, ów stan nie może trwać wiecznie – termin na złożenie wniosku o rejestrację spółki z o.o. w KRS upływa po 6 miesiącach licząc od momentu jej założenia. Po upływie tego terminu spółka z o.o. przestaje istnieć z mocy prawa i nie można jej już zarejestrować. 

Największe korzyści z założenia spółki z o.o. – ograniczona odpowiedzialność wspólników oraz niewielki formalizm

Jak już wspominaliśmy, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ponosi odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania samodzielnie, całym swoim majątkiem (aktualnym i przyszłym) i bez ograniczenia. Wbrew sugestii w nazwie spółki, ograniczenie odpowiedzialności nie dotyczy zatem samej spółki, lecz jej wspólników. Z chwilą rejestracji spółki z o.o. w KRS staje się ona osobnym bytem prawnym, wyłącznie odpowiedzialnym za swoje zobowiązania wobec osób trzecich – co oznacza, że potencjalni wierzyciele mogą dochodzić zapłaty jedynie od spółki. Wspólnicy nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki z o.o., ale ponoszą ryzyko związanie z wartością wniesionych wkładów, które z chwilą ich wniesienia, stają się własnością spółki. 

Prowadząc działalność w formie spółki z o.o. warto dobrze znać kodeks spółek handlowych  

Prawo nie byłoby prawem, gdyby nie przewidywało wyjątków od zasad. Przepisy przewidują szczególne przypadki, w których wspólnicy spółki z o.o. ponoszą odpowiedzialność osobistą za jej zobowiązania. Możemy do nich zaliczyć: 

• sytuacje, w których zobowiązania zaciągnięto przed wpisem spółki do rejestru KRS (art. 13 § 1 Kodeksu spółek handlowych – dalej k.s.h.) – wówczas za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiada wspólnik solidarnie z podmiotami, które działały w imieniu spółki, do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów (art. 13 § 2 k.s.h.);
• sytuacje, w której nastąpiło znaczne zawyżenie wartości wniesionych do spółki wkładów niepieniężnych w stosunku do wartości zbywczej wkładów w dniu zawarcia umowy spółki – w takim przypadku wspólnik, który wniósł taki wkład, oraz członkowie zarządu, którzy, wiedząc o tym, zgłosili spółkę do rejestru, obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość (art. 175 § 1 k.s.h.);
• świadczenie związane z udziałem (art. 184 § 1 k.s.h.), za które współuprawnieni z udziału lub udziałów ponoszą odpowiedzialność solidarną;
• niespełnione świadczenia należne spółce ze zbytego udziału, jego części lub ułamkowej części udziału (art. 186 § 1 k.s.h.) – w tej sytuacji nabywca (nowy wspólnik) odpowiada solidarnie ze zbywcą (wspólnikiem);
• wyrządzenie szkody spółce podczas procesu jej tworzenia – jeśli podjęte działania były niezgodne z przepisami prawa, a działanie było zawinione (art. 292 k.s.h.).

Osobne wyjątki od ogólnej reguły wyłącznej odpowiedzialności spółki z o.o. za jej zobowiązania odnoszą się do członków zarządu, przy czym, z uwagi na specyfikę tego zagadnienia, omówimy to w osobnej publikacji. 

Jak widać, odpowiedzialność wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest całkowicie wyłączona – choć sytuacje, w których wspólnik rzeczywiście odpowiada za zobowiązania spółki, są jednostkowe. Generalnie wspólnicy po założeniu spółki z o.o. nie muszą się więc obawiać o potencjalne uszczuplenie majątku osobistego. 

Warto tu podkreślić, iż kwestia ograniczonej odpowiedzialności właścicieli spółki jest atrybutem każdej spółki kapitałowej – nie tylko spółki z o.o., ale również spółki akcyjnej oraz prostej spółki akcyjnej. Co jest zatem dodatkowym atutem spółki z o.o. w porównaniu z innymi typami spółek kapitałowych? Kwestią tą jest przede wszystkim mniejszy formalizm, ułatwiający bieżącą działalność spółki z o.o. 

Zarówno spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i spółka akcyjna oraz prosta spółka akcyjna, muszą zostać zawiązane poprzez sporządzenie aktu notarialnego (w przypadku spółki z o.o. oraz prostej spółki akcyjnej forma ta wymagana jest dla umowy/aktu założycielskiego spółki, natomiast w przypadku spółki akcyjnej – dla statutu spółki). Forma ta jest również zastrzeżona dla dokonywania wszelkich zmian umowy/statutu spółki. 

Różnice formalne występują przy podejmowaniu przez zgromadzenie wspólników spółki z o.o. lub walne zgromadzenie akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej uchwał, które nie prowadzą do zmiany umowy spółki. W przypadku spółki z o.o. oraz prostej spółki akcyjnej wystarczy podjąć uchwałę w formie pisemnej, natomiast w przypadku spółki akcyjnej wymagana jest forma aktu notarialnego. Wszelkie uchwały zatwierdzające sprawozdania finansowe, dotyczące podziału zysku lub pokrycia straty, a także powołania oraz odwołania członków zarządu oraz udzielania im absolutorium (czy też np. kwestia zwrotu dopłat dokonanych przez wspólników), mogą zostać podjęte przez zgromadzenie wspólników spółki z o.o. w zwykłej formie pisemnej. 

Kolejnym istotnym odformalizowaniem dotyczącym funkcjonowania spółki z o.o. jest brak konieczności tworzenia rejestru na wzór rejestru akcjonariuszy, wymagającego zaangażowania profesjonalnego podmiotu. W przypadku tej formy prowadzenia działalności wystarczy, że zarząd spółki z o.o. sporządzi listę wspólników.

Inną ważną różnicą dotyczącą funkcjonowania spółki z o.o. są kwestie dot. samego sformułowania umowy spółki/statutu spółki. 

W przypadku spółki akcyjnej, zgodnie z treścią przepisu art. 304 § 3 k.s.h., treść statutu może różnić się od postanowień ustawy jedynie wtedy, gdy zezwala na to sama ustawa. Postanowienia przepisów k.s.h. nie zawierają analogicznego wymogu w odniesieniu do spółki z o.o. – co więcej, zgodnie z powszechnymi poglądami doktryny i orzecznictwa, w przypadku spółki z o.o. sytuacja przedstawia się wręcz odwrotnie: w jej przypadku postanowienia umowy spółki mogą być kształtowane w sposób dowolny, chyba, że sprzeciwia się temu treść ustawy (kodeksu spółek handlowych). 

A jak to jest z tymi kosztami operacyjnymi spółki?

Wysokość kosztów operacyjnych spółki z o.o. nie jest zbyt wysoka, co wynika właśnie z łagodniejszych wymogów formalnych dotyczących jej funkcjonowania. W porównaniu ze spółką akcyjną oraz prostą spółką akcyjną, spółka z o.o. nie musi ponosić opłat za prowadzenie rejestru akcjonariuszy i protokołować wszelkich uchwał zgromadzenia (wspólników) notarialnie, co wiąże się nierzadko z dość znacznymi kosztami.

Co więcej, minimalny kapitał zakładowy spółki z o.o. wynosi jedynie 5.000 zł. Już taka kwota, którą wspólnicy mogą wnieść w formie gotówkowej lub wkładu niepieniężnego (aportu), jest wystarczająca do założenia spółki z o.o. Dla porównania: w przypadku spółki akcyjnej minimalna kwota kapitału zakładowego wynosi 100.000 zł. 

Niższa minimalna wysokość kapitału zakładowego wiąże się również z niższymi kosztami sporządzenia przez notariusza umowy/aktu założycielskiego spółki, jak również z niższą wysokością podatku od czynności cywilnoprawnych. Co więcej, w przypadku spółki z o.o. (jak również niektórych innych typów spółek) przepisy przewidują możliwość jej założenia za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, co całkowicie znosi opłaty za sporządzenie umowy/aktu założycielskiego spółki.

Identycznie jak w przypadku innych spółek prawa handlowego przedstawia się, jednakże, kwestia opłat sądowych za rejestrację i zmianę danych spółki. 

Całkowita opłata od wniosku o rejestrację spółki – oraz obligatoryjnego ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – wynosi łącznie 600 zł. W przypadku zmiany danych już zarejestrowanej spółki wysokość opłat spada do 350 zł. Niższe opłaty znajdują zastosowanie w przypadku spółek (w tym spółki z o.o.), których umowa została sporządzona za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – w takim przypadku łączna opłata za rejestrację spółki wynosi jedynie 350 zł, natomiast za zmianę jej danych – 300 zł.

W tym miejscu warto jeszcze dodać jedynie, iż w przypadku składania jakiegokolwiek wniosku przez profesjonalnego pełnomocnika, oprócz ww. opłat liczyć się należy każdorazowo z koniecznością uiszczenia dodatkowo 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. 

Dlaczego warto założyć spółkę z o.o. prowadząc działalność w Polsce?

Głównymi argumentami przemawiającymi za założeniem spółki z o.o. są przede wszystkim:

• zdolność prawna oraz zdolność do czynności prawnych spółki (tj. osobowość prawna), które w praktyce prowadzą do tego, że majątek spółki z o.o. jest odrębny od majątku jej wspólników,
• możliwość prowadzenia w tej formie zarówno działalności gospodarczej, jak i działalności o niezarobkowym charakterze,
• mniejszy niż w przypadku innych spółek kapitałowych formalizm,
  oraz
• stosunkowo niewielkie koszty prowadzenia działalności. 

Wszystko to sprawia, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest niezwykle atrakcyjną formą prowadzenia działalności i korzystać z niej mogą zarówno przedsiębiorcy szykujący się do niewielkich przedsięwzięć, jak i rozbudowane grupy kapitałowe oraz inne podmioty, niezainteresowane prowadzeniem działalności gospodarczej. 

Prowadzenie działalności w formie spółki z o.o. z jednej strony zapewnia ochronę majątku osobistego wspólników, a z drugiej elastyczność gwarantującą sprawne i niezakłócone funkcjonowanie samej spółki, co jest szczególnie pożądane w przypadku spółek o niewielkim składzie osobowym, w których liczy się przede wszystkim możliwość szybkiego reagowania na zmieniające się dynamicznie uwarunkowania rynkowe.