Wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich: kiedy można stosować 50% koszty uzyskania przychodów dla autorów?

Czas czytania: 4 minuty.

Pracownikom, którzy otrzymują wynagrodzenie z tytułu uzyskiwania przychodu w ramach stosunku pracy, przysługują – co do zasady – zryczałtowane kwoty kosztów uzyskania przychodu. Wobec osób, które otrzymują wynagrodzenie na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, istnieje prawo do zastosowania 20% kosztów uzyskania przychodu. Polska ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadza jednak pewne wyjątki, wskazując w niektórych przypadkach możliwość stosowania wyższych kosztów uzyskania przychodu. 

Jednym z takich wyjątków jest przepis pozwalający skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodu z tytułu praw autorskich i praw pokrewnych lub z tytułu rozporządzania przez twórców i artystów tymi prawami. 

Komu przysługują 50% koszty uzyskania przychodów? 

Prawo do stosowania autorskich kosztów uzyskania przychodu reguluje art. 22 ust. 9 pkt 3 Ustawy PIT. Jak już zostało wskazane, 50% koszty uzyskania przychodu stosuje się z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych (lub rozporządzania przez nich tymi prawami).

Zgodnie z regulacjami ustawy o prawie autorskim, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia, nazywany utworem. 

Ów przejaw działalności twórczej ma mieć skonkretyzowaną, zewnętrzną, postać. Musimy zwrócić uwagę na często pomijany przy analizach dzieł, które mogą być objęte prawami autorskimi, fakt, że utworem nie jest receptura, idea lub rozwiązanie jakiegoś problemu. Utworem pozwalającym na zastosowanie 50% KUP może być jednak twórczy sposób przedstawienia takiego rozwiązania. 

Utworem może być zarówno film, grafika i obraz, ale także kod źródłowy czy interface – jeśli tylko mają one twórczy charakter. Oznacza to, że z preferencji pozwalającej na zastosowanie kosztów autorskich mogą także skorzystać programiści. I jak najbardziej to robią – w praktyce spotyka się także architektów oprogramowania, specjalistów QA, specjalistów UX i inne związane z branżą IT osoby, których działalność umożliwia rozliczanie kosztów uzyskania przychodów jak w przypadku „tradycyjnych” twórców i artystów.

Prawo do stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów powstanie w przypadku przeniesienia przez programistę autorskich praw majątkowych do utworów na inny podmiot.

Art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT nie precyzuje rodzaju umowy, na podstawie której powinny być przenoszone prawa autorskie, aby istniała możliwość stosowania autorskich kosztów uzyskania przychodu. W związku z tym koszty te można stosować wypłacając wynagrodzenie zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i umowy zlecenie oraz umowy o dzieło. 

Jakie warunki należy spełnić, aby móc stosować 50% koszty uzyskania przychodów?

Aby wypłacane pracownikowi wynagrodzenie uznać za honorarium autorskie (i w konsekwencji zastosować 50% kosztów uzyskania przychodów), konieczne jest:

1. stworzenie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego, 
2. dysponowanie dowodami potwierdzającymi powstanie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego,
3. wyraźne wyodrębnienie honorarium autorskiego od innych składników wynagrodzenia.

Sposób ustalania honorarium autorskiego: jak obliczyć autorskie koszty uzyskania przychodu?

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzują tego, w jaki sposób należy ustalić honorarium autorskie. Ponadto, orzecznictwo i doktryna nie wypracowały wspólnego stanowiska w tym zakresie.

W związku z tym sposób ustalenia wysokości honorarium leży, co do zasady, w zakresie swobody kontraktowej stron umowy.

Zazwyczaj stosowane są dwie metody ustalania autorskiego honorarium pracownika:

1. metoda polegająca na ustaleniu stałego procentu wynagrodzenia, który będzie stanowił honorarium z tytułu przeniesienia praw autorskich do utworów,
2. metoda polegająca na prowadzeniu ewidencji godzin spędzonych na wykonywaniu prac twórczych, na podstawie której naliczane jest honorarium z tytułu przeniesienia praw autorskich do utworów.

Wybór metody zależy od indywidualnych preferencji stron umowy.

Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów do całości wynagrodzenia 

Co do zasady, warunkiem zastosowania autorskich kosztów uzyskania przychodu jest wyodrębnienie honorarium autorskiego od innych składników wynagrodzenia. W interpretacji ogólnej z dnia 15 września 2020 r. o nr DD3.8201.1.2018 Minister Finansów wskazał jednak pewne wyjątki od tej zasady, wyznaczając tym samym kategorie podmiotów, których wynagrodzenie może w całości zostać objęte 50% kosztami uzyskania przychodów. Są to:

• nauczyciele akademiccy, 
• pracownicy naukowi, 
• pracownicy Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie, oraz 
• pracownicy pionów badawczych.

Jedynie w stosunku do kwalifikujących się do powyższych grup osób istnieje możliwość stosowania 50% kosztów uzyskania przychodu do całości wypłacanego wynagrodzenia. 

Jak minimalne wynagrodzenie wpływa na honorarium autorskie?

Zgodnie z ustawą o minimalnym wynagrodzeniu, wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego zgodnie z tą ustawą.

W celu obliczenia wysokości wynagrodzenia przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia, które wynikają ze stosunku pracy i są zaliczane do wynagrodzeń osobowych według zasad statystyki określonych przez Główny Urząd Statystyczny. 

Główny Urząd Statystyczny nie kwalifikuje honorariów autorskich jako wynagrodzeń osobowych, w związku z czym nie są one uwzględnianie do obliczenia wysokości wynagrodzenia minimalnego. 

Konsekwencją takiego stanowiska jest to, że honorarium autorskie nie wchodzi w skład minimalnego wynagrodzenia. To z kolei oznacza, że – w przypadku stosowania 50% kosztów uzyskania przychodu – ta część wynagrodzenia, która nie jest honorarium autorskim, nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenie za pracę.

Jaki jest roczny limit dla 50% kosztów uzyskania przychodów?

Należy pamiętać, że 50% koszty uzyskania przychodów pracownika są ograniczone limitem kwotowym. W jednym roku podatkowym koszty uzyskania przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych (lub rozporządzania przez nich tymi prawami) nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT – czyli kwoty 120 000 zł.

Ponadto, kwota 50% kosztów uzyskania przychodów podlega ograniczeniu także w przypadku korzystania ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 148 ustawy o PIT (tzw. ulgi dla młodych), art. 21 ust. 152 lit. a ustawy o PIT (tzw. ulgi na powrót), art. 21 ust. 1.153 lit. a ustawy o PIT (tzw. ulgi 4 plus) oraz art. 21 ust. 1.154 ustawy o PIT (tzw. ulgi dla pracujących seniorów). 

W tych przypadkach kwota 85 528 zł stanowi wskazaną w art. 22 ust. 1-3 ustawy o PIT górną granicę całkowitych kosztów uzyskania przychodów, do której wyżej wymienione przychody związane z honorarium autorskim są zwolnione od podatku.

W konsekwencji, osoba korzystając z którejkolwiek z powyższych ulg będzie mogła zastosować 50% koszty uzyskania przychodu do nadwyżki przychodu wynoszącego ponad 85 528 zł, jednak z uwzględnieniem maksymalnego limitu 120 000 zł.

Jakie korzyści daje stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu?

Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu umożliwia pracodawcom zmniejszenie wysokości zaliczki na podatek dochodowy, a w konsekwencji zwiększenie wysokości pensji netto pracownika. Jest to więc rozwiązanie warte zastosowania. Niestety – ze względu na korzyści podatkowe wynikające z zastosowania tej preferencji (oraz coraz większą popularność tej formy rozliczenia) w ostatnim czasie płatnicy mierzą się ze zwiększoną liczbą podejmowanych przez organy podatkowe kontroli stosowania 50% kosztów uzyskania przychodu.

W związku z tym, przed podjęciem decyzji o wdrożeniu autorskich kosztów uzyskania przychodów, rekomendujemy skonsultowanie się z mającym doświadczenie w zakresie ulg doradcą podatkowym, który będzie w stanie dopasować odpowiednie rozwiązania zarówno dla organizacji jak i jej pracowników.